اما آنچه در واقع مشاهده می‌کنیم آب شدن ذره ذره فضای سبز شهر شیراز و از بین رفتن باغات به‌عنوان یک سرمایه مهم است که برای آینده این شهر و مردمش خطرآفرین خواهد بود.
تابناک فارس به نقل از فارس: از کاشت یک نهال تا تبدیل شدن آن به یک درخت تنومند سالها زمان لازم است، تبدیل یک درخت به چندین درخت و شکل‌گیری باغ چندین سال زمان می‌خواهد، موجودات زنده‌ای که علاوه بر تولید محصول در متعادل سازی دمای هوا و تولید اکسیژن نقش بسزایی ایفا می‌کنند.
شیراز از سال‌های قدیم به سرسبزی و طراوت مشهور بوده است تا جایی که باغات قصردشت شهرتی جهانی پیدا کرده‌اند، قصردشت محله خوش آب‌و‌هوایی است که با حجم انبوهی از باغ‌های میوه در خنک کردن آب و هوای شیراز بسیار موثر بوده و محصولاتی چون انار و خرمالوی قصردشتی همچنان شهره خاص و عام است، تا جایی که محله قصردشت را ریه‌های تنفسی شهر شیراز می‌دانند.
اما امروز که سخن از باغات به میان می‌آید آه حسرت از دل برمی‌خیزد و بر زبان جاری می‌شود؛ چرا که از سطح حدود ۳ هزار و ۵۰۰ هکتاری باغات قصردشت کمتر از هزار هکتار باقی مانده و از سایر باغات خارج از محدوده قصردشت نیز نهایتا ۷۰۰ هکتار باغ وجود دارد.
چنانچه شنیدن خبر آتش‌سوزی در محدوده باغات و یا خشک کردن باغ‌ها گمانه‌زنی‌ها را به سمت عمدی بودن این اقدامات جهت اخذ مجوز تغییر کاربری از سوی برخی مالکان کاربلد قوت می‌بخشد، درحالی‌که مسئولان معتقدند طی دو سال اخیر جز یک مورد هیچ مجوز تغییر کاربری در حوزه باغات صادر نشده است.
طی دو سال اخیر تنها یک مورد تغییر کاربری داشته‌ایم
به گفته مدیرکل دفتر فنی استانداری فارس، سال ۱۳۷۹ طرح تفصیلی باغات تصویب شد تا به این شیوه محدوده حفاظتی باغات قصردشت در یک محدوده حدودا هزار هکتاری محافظت شوند.
امیرحسین جمشیدی در گفتگو با خبرگزاری فارس در شیراز، درباره این طرح توضیح داد: این محدوده شامل گروه‌های یک تا پنج بوده و از محدوده شهر شیراز خارج شده و بنا بر این طرح، شهرداری موظف است از محل انتفاع تغییر کاربری باغات گروه ۵، گروه یک را تملک و حفظ کند.
وی با اشاره به اینکه این موضوع دو استثنا هم دارد، گفت: در گروه یک تملک‌ها فقط باید به صورت ایجاد باغ خانواده و باغات محصول‌ده باشد و مورد دیگر این است که باغدار ۱۵ درصد باغ را تغییر کاربری داده و ۸۵ درصد دیگر را به مالکیت شهرداری درآورد، که این مورد با استقبال چندانی روبه‌رو نشد.
جمشیدی در ادامه با بیان اینکه بخش دیگری از باغات نیز در خارج از محدوده قصردشت است اگرچه در دل شهر یا بافت مسکونی قرار گرفته باشد، اظهار داشت: رویکرد دولت‌های مختلف در مورد این باغات متفاوت بوده است، این باغات اگر برای اخذ مجوز تغییر کاربری به کمیسیون ماده ۵ ارجاع شوند با آنها مخالفت می‌شود به گونه‌ای که در یکی دو سال اخیر تنها شاهد یک مورد تغییر کاربری در کنار باغ گل‌ها در بلوار بهشت بوده‌ایم.
او در ادامه با اشاره به وجود ساخت و سازهای غیرمجاز، تفکیک باغات و دیوارچینی، آتش‌سوزی‌های عمدی و غیره گفت: بر اساس کمیسیون ماده ۱۰۰ اگر ساخت و ساز غیرمجاز در محدوده استحفاظی باشد تخریب می‌شود، اما از آنجا که هزینه نگهداری باغات سخت شده است باید شرایطی را برای باغداران فراهم کنیم تا بتوانند باغات را به بهترین شکل حفظ کنند.
تامین آب مهمترین چالش پیش روی باغداران
معاون معماری و شهرسازی شهرداری شیراز نیز درباره وضعیت فعلی باغات شیراز به خبرگزاری فارس گفت: در حال حاضر حفظ و نگهداری باغات شیراز به دلایل متعدد بسیار دشوار شده که یکی از مهمترین دلایل آن مشکل تامین منابع آبی است.
محمود صفایی افزود: برای تامین آب درختان تا آنجا که مقدور باشد شهرداری شیراز از چاه‌هایی که در اختیار دارد برای آبرسانی به باغات به باغداران کمک می‌کند و بخشی از آبیاری نیز از طریق تانکر صورت می‌گیرد که برای باغدار بسیار پرهزینه است و نمی‌تواند به صورت مستمر انجام شود.
مالکان خیال باطل سوزاندن درختان جهت تغییر کاربری را از سر بیرون کنند
معاون شهردار شیراز با بیان اینکه برخی اقدامات فرهنگی همچون آموزش کاشت محصولات باغی کم‌آب و از این قبیل نیز انجام می‌شود، در پاسخ به چگونگی برخورد با آتش‌سوزی‌های عمدی اظهار کرد: بخشی از آتش سوزی‌ها به دلیل تلاش برای تغییر کاربری است اما طی دو سال اخیر حتی توافقی هم بین اعضا برای بردن این موارد به کمیسیون ماده ۵ صورت نگرفته است چراکه شهرداری و استانداری به شدت با این موضوع مخالف و درصدد حفظ باغات هستند، چنانچه اگر عکس‌های هوایی را ملاحظه کنیم، مشاهده می‌کنیم که اگر درختی بوده و کسی با خیال باطل درخت‌ها را از بین برده موافقتی با تغییر کاربری صورت نگرفته است.
صفایی افزود: همچنین سازمان سیما منظر و فضای سبز شهرداری شیراز نیز می‌تواند از طریق مراجع قضایی این موارد را پیگیری و با جدیت با آن برخورد کند، دستگاه قضا نیز حداکثر همکاری را با ما در این حوزه دارد.
وی افزود: آنچه که طی یکی دو سال اخیر تغییر کاربری یافته واقع در جبل دراک است که از منافع تغییر کاربری و عوارض ساختمانی آنها برای تملک باغات گروه ۱ هزینه می‌شود.
معاون معماری و شهرسازی شهرداری شیراز در پاسخ به سوالی مبنی بر تغییر کاربری‌ها و ساخت و سازهایی که در سال‌های پیش انجام شده است، گفت: در حال حاضر حسب دستورات استاندار مرتباً تخریب‌هایی با همکاری جهاد کشاورزی و نیروی انتظامی صورت می‌گیرد و هیچگونه اغماضی در این مورد نمی‌شود، این اتفاقات دو سال گذشته شدت یافته و کمیته‌هایی در شهرداری ایجاد شده و شخص شهردار دائم این کمیته‌ها را رصد و با تخلفات برخورد می‌کند که امیدواریم این روند بیش‌از پیش شدت یابد و تسریع شود تا متخلفان متوجه شوند هیچ کدام از این تخلفات قابل اغماض نیست.
صفایی در ادامه در پاسخ به اینکه چه برنامه‌هایی برای حمایت از باغداران در دستور کار است، گفت: بخشی از حمایت‌ها به عهده شهرداری است تا باغات حفظ و نگهداری شده و امنیت باغات تامین شود، در این راستا لوایحی را به شورا تقدیم کرده‌ایم و منتظر تصویب آن هستیم که طی یکی دو ماه آینده با تصویب این لایحه‌ها اتفاقات خوبی رخ خواهد داد.
وی افزود: همچنین شهرداری بودجه‌ای را جهت تهیه کود و سم برای تامین بخشی از هزینه‌های باغداران در نظر گرفته و از آنجا که مهمترین مشکل باغداران تامین آب است تلاش می‌کنیم در بحث آبرسانی بیشتر به باغداران کمک کنیم.
او همچنین در پاسخ به نگرانی باغداران به جهت دستبرد زدن به میوه‌های درختان و بعضا روشن کردن آتش و به خطر انداختن باغ‌ها گفت: مجوز لازم برای دیوار گذاری نه در جهت تفکیک بلکه در معابر به جهت حفظ امنیت باغ و جلوگیری از آسیب به باغ اخذ می‌شود تا مشکلات باغداران حل گردد.
برخی راه دور زدن قانون را خوب بلدند
مدیرکل راه و شهرسازی استان فارس هم با اشاره به اینکه طی سال‌های گذشته با کاهش سطح باغات مواجه بوده‌ایم، گفت: اکثر باغات قصرالدشت سیاه‌درخت هستند که با کم‌آ‌بی‌هایی که شاهد هستیم برخی باغداران درختانشان خشک می‌شود و برخی دیگر به هم به عمد درختان را خشک می‌کنند تا به سمت تغییر کاربری پیش روند اما آنچه مسلم است اینکه ما در کمیسیون ماده ۵ هیچ گونه طرح تغییر کاربری را امضا نمی‌کنیم و تغییر کاربری‌ها بر اساس حفظ ضوابط و مقررات باغات است.
محمودرضا طالبان با تاکید بر اینکه همه اعضای کمیسیون بر عدم تغییر کاربری باغات حساس هستیم و معتقدیم که باغات باید به هر نحوی حفظ شوند، گفت: نکته‌ای که وجود دارد این است که از سنوات قبل کارگروه باغات تشکیل شده و قرار بوده در حفظ و نگهداری باغات اتفاقاتی رخ دهد و حمایت‌هایی صورت گیرد، اما دستگاه‌های مختلف به خوبی به وظیفه خود عمل نکردند، چنانچه تا کنون شاهد حمایت چندانی از سوی جهاد کشاورزی از باغداران نبوده‌ایم.
وی در ادامه نگهداری باغ را سخت و هزینه‌بر عنوان کرد و گفت: به طور مثال اگر یک متر از یک باغ در قصردشت ۱۰ میلیون تومان قیمت داشته باشد زمین‌های مسکونی اطراف آن صد میلیون تومان خرید و فروش می‌شود و همین عامل انگیزه‌ای برای خشکاندن باغات و تلاش برای اخذ مجوز تغییر کاربری خواهد شد.
دبیر کمیسیون ماده پنج ادامه داد: از طرفی ما می‌گوییم باید باغ را حفظ کنیم چرا که تامین کننده اکسیژن شهر است پس این سوال مطرح می‌شود که شهر چه مسئولیتی در قبال حفظ باغ دارد و چه خدماتی به باغدار ارائه می‌دهد؟
او در ادامه تاکید کرد: جهاد کشاورزی و شهرداری در حمایت از باغدار جهت حفظ باغ مسئولیت دارند و باید در این امر کمک کننده باشند.
طالبان با اشاره به اینکه همه مسیرها و روندهای تغییر کاربری قانونی نیست، گفت: شاهد هستیم که برخی باغ‌ها خشک شده و شبانه ساخت و ساز صورت می‌گیرد و بعضاً در کمیسیون ماده ۱۰۰ هم رای صادر می‌شود اگر آنها هم رای به تخریب دهد، به دیوان عدالت اداری می‌روند و بر اساس داده‌هایی که برای دور زدن قانون دارند متاسفانه این اقدام را انجام می‌دهند اما به سبب حساسیت‌های موجود، تعداد بسیار محدود شده است و اگر موردی مربوط به باغ باشد اصلاً وارد کمیسیون نمی‌شود.
وی اضافه کرد: با این شرایط برخی مالکان باغ را از باغدار می‌خرند و راه را بلدند و قانو‌گریزی می‌کنند.
طالبان درباره آتش سوزی‌ها هم گفت: شهرداری باید با جدیت وارد عمل شود و اگر باغداری عمدا باغی را خشک کرده باشد با او برخورد کند چنانچه شهرداری در صورت مشاهده تخلف اجازه دارد موضوع را کامل پیگیری کرده و حتی پیش از تملک با فرد خاطی برخورد و باغ را تملک کند.
آنچه از صحبت‌های مسوولین برمی‌آید همه درصدد حفظ باغات، مقابله با ساخت و ساز غیرمجاز، برخورد با آتش‌سوزی‌های عمدی و خشک کردن باغات برای مقابله با تغییر کاربری و تخریب ساخت و سازهای غیرقانونی هستند، تا جایی که شهردار شیراز، محمدحسن اسدی در مصاحبه‌ای عنوان کرد که سرم برود اجازه نمی‌دهم ذره‌ای از سطح باغات کم شود.
اما آنچه در واقع مشاهده می‌کنیم آب شدن ذره ذره فضای سبز شهر شیراز و از بین رفتن باغات به‌عنوان یک سرمایه مهم است که برای آینده این شهر و مردمش خطرآفرین خواهد بود.
چنانچه در دهه ۷۰ باغ‌های این شهر با سرعت خشکیدند و جای خود را به بیمارستان‌ها و ویلاهای سر به فلک کشیده دادند!
گرچه سرعت این روند ناخوشایند کندتر شده است اما باز هم باید به حال این درختان تنومند نگران بود؛ چرا که به گفته مسئولین امر، آنان که می‌خواهند درختان را بخشکانند و با هدف سودآوری مجوز تغییر کاربری بگیرند، راه دور زدن قانون را خوب می‌دانند! راستی، مسئولان برای قانون‌گریزان و دور زنندگان قانون نسخه‌ای هم پیچیده‌اند؟!
