خشکسالی های چند ساله گذشته صدمات زیادی به منابع زیرزمینی آب زده است به گونه ای که برخی کارشناسان جبران این افت سطح ذخایر آبی را بسیار سخت و مستلزم گذشت چندین سال پربارشی عنوان می کنند. در این بین برخی گزارشات از تجزیه و تحلیل های دوره های گذشته و همچنین پیش بینی های آینده ، در جهت برنامه ریزی مسئولین و مردم بسیار حائز اهمیت است.
در این گزارش
تابناک کهگیلویه و بویراحمد ، برخی گزارشات کارشناسان هواشناسی به همراه نقشه های پیش یابی و تجزیه و تحلیل این گزارشات و آمار منتشر می شود.
بارشهای سال گذشته و وضعیت منابع زیر زمینی
سال گذشته یکی از پربارشترین سال های چند دهه ی اخیر بود که علیرغم خوشحالی عمومی به جهت قطع شدن زنجیره سال های خشک اما از نظر کارشناسان نتوانسته است جبران خسارات افت سطح آب های زیر زمینی را کند.
'بارشهای امسال نتوانست خشکسالی را در۸۰ درصد ایران جبران کند'بنفشه زهرایی مدیرکل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهرهوری آب و آبفای وزارت نیرو ی ایران گفت بارشهای سال جاری خشکسالی را در هشتاد درصد ایران جبران نکرد.
اواخر اسفند سال گذشته و اوایل امسال، ایران شاهد سیل و بارش شدید بود که اکثر استانهای ایران را تحتتاثیر قرار داد.
زهرایی در ادامه با تاکید بر اینکه کشور از نظر تجمعی در خشکسالی قرار دارد، گفت: بارشهای امسال نتوانسته از ۸۰ درصد کشور خشکسالی را جبران کند. رژیم بارش طوری در ایران تغییر یافته است که نمیتواند منابع زیرزمینی کشور را تغذیه کند. برف تبدیل به باران شده و به جای زمستان در بهار بارش رخ میدهد.
وی ادامه داد: تعداد روزهای تر زیادتر شده اما این باران تاثیری در منابع آبی ندارد. البته اثرات تغییر اقلیم در نقاط مختلف کشور متفاوت است.
مدیرکل دفتر مدیریت مصرف و ارتقای بهرهوری آب و آبفای وزارت نیرو ادامه داد: تبعات تغییرات اقلیم این است که تا سال ۲۰۵۰ میزان منابع آب قابل بهرهبرداری در مناطق خشک که ایران در آن واقع شده است، بین ۱۰ تا ۳۰ درصد کاهش خواهد داشت همچنین برای حوزه خلیج فارس افزایش بارشهای تابستانه و کاهش بارشهای زمستانه تا ۳۰ درصد پیشبینی شده که اثر زیادی روی منابع آب ایران گذاشته است.
وی با بیان اینکه پیشبینی میشود تا سال ۲۰۹۰ سطوح تحت پوشش خشکسالیهای شدید بین ۱۰ تا ۳۰ درصد فراوانی وقوع خشکسالیها تا دو برابر و متوسط تداوم خشکسالیها بین دو تا شش برابر افزایش یابد، اظهار کرد: مطالعه چندانی بر اثرات تغییر اقلیم بر آبهای زیرزمینی نشده است اما به نظر میرسد افزایش شدت و فراوانی خشکسالیها و سیلابها منجر به تخلیه روانآبها به دریاها شوند و اثرات مثبتی بر تغذیه آبخوانها نداشته باشد.
جدول بارش ها در کل کشور
با پایان یافتن سال بارشی گذشته آمار نهایی بارش ها در کل استان ها منتشر شد تا با احتساب بارشهای تابستانی نهایتا سه استان گیلان ، لرستان و ایلام به عنوان پربارشترین استان های کشور معرفی شوند.
وضعیت بارش ها در کل کشور در جدول آماری زیر مشخص شده است.
پائیز و زمستان سردی در راه است؟
اما در لابه لای گزارشات منتشر شده در مورد وضعیت آب و هوا در سال زراعی جاری ، سخنان محمد خسروی مدیرکل هواشناسی کرمانشاه که روز یکشنبه 14 مهرماه در ستاد مدیریت بحران استان کرمانشاه که در استانداری برگزار شد، از آغاز بارش های پاییزی در اواخر مهر ماه خبر می دهد . خسروی گفت : موج اصلی بارندگی ها در ۷ یا ۸ آبان ماه رخ می دهد که طی آن ۲۵ تا ۳۰ میلی متر بارش باران خواهیم داشت.
مدیرکل هواشناسی استان کرمانشاه با بیان اینکه پیش بینی های فصلی حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد صحت خواهد داشت، خاطر نشان کرد: پیش بینی می شود امسال سردتر از سالهای گذشته باشد و پاییز و زمستان سردتری را تجربه خواهیم کرد.
خسروی همچنین گفت: پیش بینی می شود امسال میزان بارش ها در طول فصل پاییز و زمستان به حدود ۱۵۰ تا ۱۸۰ میلی متر خواهد رسید این درحالیست که سال قبل این عدد ۲۵۴ میلی متر را نشان می دهد.
بررسی برخی مدل های پیش بینی کننده آب و هوا
تیر خلاص هواشناسی اروپا !
در شهریور ماه یک سلسله گزارشات با ارائه نقشه های مدل های مختلف هواشناسی جهانی منتشر شده بود که برخی از این مدل ها از احتمال بارش های فراتر از نرمال در پائیز خبر می داد . گزارش نهایی این مدل ها در 20 شهریور بود که بر اساس آن وقوع بارش های سنگین در دهه سوم مهر و دهه اول آبان با فعالیت زودهنگام دریای سرخ و مدیترانه ، پیش بینی شده است.
در توضیح بیشتر این پیش بینی آمده است "در صورت تثبیت ، مناطقی از غرب و جنوب کشور آمادگی لازم جهت مواجه با خطرات سیلاب های ناگهانی در دیار خود را داشته باشند . " البته در بخش پایانی گزارش آمده است : پیش بینی بلندمدت همواره متغییر و با خطای احتمالی همراه میباشد!
سال آبی جاری خشکسالی است یا ترسالی؟
آبان و آذر پر بارش خواهد بود.
گزارش مرکز مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران ایران که در 16 مهر ماه منتشر شده است می گوید : بارش ها طی آبان ماه عمدتا خوب است و بویژه در نیمه دوم این ماه تقویت میشود. سیستمهای مهاجری که از غرب به شرق حرکت میکنند به کشور نفوذ میکنند بنابراین انتظار بارندگی برای ماه آبان داریم بهگونهای که بر اساس مدلهای اقلیمی تقریبا در بیشتر نقاط کشور بارش در حد نرمال و با گرایش به بیش از حد نرمال انتظار میرود.
بر اساس مدلهای اقلیمی بارش در آذرماه به سمت نرمال برای هر منطقهای گرایش پیدا میکند.
این که حتما پاییز ترسال میشود قابل تایید نیست اما احتمال ترسالی نسبت به خشکسالی بیشتر است!
بیشتر مدلها نشان میدهد بارندگی در پاییز بویژه آبان و آذرماه در حد نرمال با گرایش به بیش از حد نرمال خواهد بود بنابراین اینکه احتمال برخورداری از «ترسالی ضعیف» بالاست.
آبان پر بارش در راه کشورو در آخرین پیش بینی های هواشناسی ، جدیدترین پیش بینی مدل cfsv2 نشان میدهد بارندگی های خوب و فرا نرمالی در آبان ماه در شمالغرب ، غرب ، جنوبغرب ، مرکز ، شمال و شمالشرق را در بر می گیرد .
مدل بالا در نقشه ارائه شده ، ناهنجاری بارش ۱۰ آبان تا ۱۰ آذر می باشد و مناطق
سبز و آبی بارش ها
فراتر از نرمال خواهد بود.
منتظر بارورسازی ابرها باشید
در پایان این گزارش ، گفتگویی از مدیر مرکز تحقیقات و مطالعات باروری ابرها در زمینه اجرای پروژه باروری ابرها در سال آبی جاری منتشر می شود.
فرید گلکار در گفتوگو با ایسنا، با بیان اینکه طرح بارورسازی ابرها از ابتدای سال جاری به شرکت توسعه منابع آب و نیرو منتقل شد، اظهار کرد: این طرح در شرکت مذکور با شکل و شمایل اجراییتر پیگیری میشود. البته امور مربوط به قراردادها با کمی تأخیر روبرو شد و ظرف یک تا دو هفته آینده نهایی خواهد شد. برای اجرای پروژه بارورسازی ابرها در سال جاری تجهیزات مختلف با شرایط متفاوتی به کار گرفته خواهند شد.
مدیر مرکز تحقیقات و مطالعات باروری ابرها درباره منطقه هدف نیز توضیح داد: منطقه هدف براساس سیاست جدید شرکت آب و نیرو در نظر گرفته میشود و مناطقی است که استعداد و نیاز بیشتری دارند. البته اجرای این طرح در سال جاری با سالهای گذشته اشتراکاتی دارد اما هم شرایط، هم تجهیزات و هم مکان آن فرق کرده و احتمالا این طرح در اطراف نیروگاههای برقآبی اجرایی شود زیرا افزایش ذخیره نیروگاهها از اهمیت زیادی برخوردار است.
گلکار درباره زمان اجرای طرح بارورسازی ابرها نیز گفت: احتمالا این طرح از نیمه پاییز آغاز شود اما ممکن است به دلیل تأمین تجهیزات با تأخیر هم مواجه شود.
وی در پایان با اشاره به همکاری سپاه در طرح بارورسازی ابرها اظهار کرد: سپاه تجهیزات مورد نیاز را در اختیار وزارت نیرو قرار میدهد و امور مربوط به اجرای پروژه، هدایت و نظارت توسط وزارت نیرو انجام خواهد شد.
بر اساس این گزارش، پروژه بارورسازی ابرها در ایران عمری حدوداً ۴۰ ساله دارد اما اولین پروژه اجرای مستقل توسط کارشناسان ایرانی در تابستان ۸۷ در استان گیلان انجام گرفت. مرکز تحقیقات و مطالعات باروری ابرها از آن زمان تاکنون پروژههای متعدد اجرایی و مطالعاتی باروری ابرها در مناطق مختلف به اجرا گذاشته است اما دولت دوازدهم و وزارت نیرو رویکرد خود را به بارورسازی ابرها تغییر دادند و با مطرح شدن کمک سپاه برای توسعه باروری ابرها جای پای این فناوری قرص شد.
هدف اصلی اجرای پروژههای بارورسازی ابرها مقابله با بحران خشکسالی بود. بحرانی که به دلیل بارندگیهای اخیر کشور کم رنگتر شده و اجرای این پروژهها را به تأخیر انداخت. به طوری که این پروژه در سال آبی گذشته اجرا نشد.