برگزاری نشست سازوکار حراجی های هنر در شیراز
محمدرضا مریدی از برگزاری نشستهای تخصصی در این همایش خبر داد و گفت: بنا داریم که همایش به اجرا در زمان مقرر محدود نشود، بلکه قبل و بعد از همایش نشست های اقتصاد هنر توسط دبیرخانه دنبال شود. نشست ها تاکنون در شهر مشهد با عنوان «نظامیارانه‌ها و حمایت‌های دولتی از هنر در ایران» و در شهر شیراز با عنوان «سازوکار حراجی‌های هنر و تاثیر آن بر هنر ایران» برگزار شده است و در شهرهای اصفهان و تبریز نیز این نشست‌ها دنبال خواهد شد.
وی افزود: این همایش با همکاری فرهنگستان هنر، دانشگاه بین المللی امام رضا(ع) و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به میزبانی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس برگزار می شود که دانشگاه های هنر تهران، تربیت مدرس، دانشگاه شیراز و نهادهایی چون صندوق اعتباری هنرمندان این همایش را حمایت می کنند.
دبیر علمی همایش اقتصاد هنر ایران ادامه داد: دبیرخانه علمی همایش در فرهنگستان هنر تهران و دبیرخانه اجرایی همایش در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس فعال است. همایش در دو روز برگزار می شود که پیش همایش روز اول در تاریخ ۹ اسفند ماه در تهران و فرهنگستان هنر و همایش اصلی ۱۰ اسفند در شیراز برگزار خواهد شد
مریدی خاطرنشان کرد: نگرانی از کالایی شدن هنر، همیشه تردیدی را نسبت به بحث اقتصاد هنر ایجاد کرده، به خصوص نظریه‌پردازانی که با طرح مفهوم صنعت فرهنگ، به این شک و تردید می‌افزودند؛ ولی امروزه ما به جای بحث درباره صنعت فرهنگ، از صنایع فرهنگی صحبت می‌کنیم. اصولا گذر از صنعت فرهنگی به صنایع فرهنگی گذر از بدبینی به یک نگاه خوشبینانه‌تر نسبت به بحث اقتصاد فرهنگ است.
سابقه فعالیت اقتصادی ایران در زمینه هنر کمتر از یک دهه است
مریدی درباره وضعیت اقتصاد هنردر ایران، تاکید کرد: در زمینه فروش آثار هنری فعالیت‌هایی از گذشته داشتیم و گالری‌هایی علاوه بر نمایش، کارفروش آثارهنری را نیز انجام می‌دادند. اما به طور قطع باید گفت فعالیت اقتصادی ما در زمینه هنر از زمان ورود آثار هنری ایران در حراجی‌های کریستیز دبی صورت گرفته که سابقه آن به کمتر از یک دهه می‌رسد.
وی خاطرنشان کرد: تا چند سال پیش عمده مباحث پیرامون اقتصاد هنر توسط مطبوعات دنبال می شد و دانشگاه در این زمینه عقب تر بود؛ یعنی عمده اخبار و گزارش‌های مربوط به خرید و فروش آثار، دغدغه‌های فروش و مسایلی از این دست، تنها در مطبوعات به آن پرداخته می‌شد اما اکنون از مباحث صرفا ژورنالیستی خارج شده‌ایم و دانشگاه‌ها نیز به مقوله اقتصاد هنر ورود پیدا کردند و در حال حاضر دو دانشگاه در ایران رشته اقتصاد هنر تاسیس کرده اند. اگرچه فعالیت ها محدود است، اما جای امیدواری است که در آینده با وسعتی بیشتر در این زمینه تلاش شود
این پژوهشگرجامعه شناسی و اقتصادهنر سهم شاخه های هنری را در اقتصاد هنر برشمرد و درباره اینکه سینما، تئاتر و موسیقی هم در این مقوله می‌گنجند، توضیح داد: تاریخ هنر که ظاهرا شامل موسیقی و برخی دیگر از هنرها نمی‌شود؛ البته هیچ الزامی نیست وقتی در مورد تاریخ هنر صحبت می‌کنید فقط درباره هنرهای تجسمی باشد نه درحوزه موسیقی. این اتفاق برای اقتصاد هنر هم افتاده که وقتی راجع به آن صحبت می‌کنید به طور ضمنی راجع به اقتصاد هنرهای تجسمی صحبت می‌کنیم.
مریدی ادامه داد: این بدین خاطر نیست که ما در حوزه سینما و موسیقی یا دیگر هنرها دغدغه فروش آثار را نداریم یا بیشتر دغه‌هایمان درحوزه نقاشی و کارهای تجسمی است؛ خیر، این یک کلیشه تاریخ هنری است که به هنرهای تجسمی دلالت می‌کند و فقط یک کلیشه ذهنی است
ساز و کار پنهانی بر بازارهای هنر حاکم است
مریدی این مسئله را جدای از ارزش‌های مادی این هنرها دانست و افزود: این به دلیل مکانیسم پنهان و پیچیده این بازارهاست. بازار موسیقی یک عرضه و تقاضای آشکاری دارد که بازار هنرهای تجسمی ندارد.
وی ادامهه داد: عرضه هنرهای تجسمی در گالری‌هایی است که دور از چشم و دسترس همه است و حتی بطور دقیق نمی‌دانید خریدار آنها چه کسانی هستند، لزوما آدم‌های رسانه‌ای نیستند که این امر نشان از پیچیدگی و مکانیسم پنهان آن دارد که به عنوان مثال در بازار موسیقی به این شکل نیست
دبیر علمی همایش اقتصاد هنر ایران تصریح کرد: به همین دلیل نظریه‌ها توان خود را به حل پیچیدگی بازار هنرهای تجسمی گذاشته‌اند. مثلا سینما و تئاتر عرضه و تقاضای آشکاری دارند زیرا مخاطبانشان، خریدارهایشان هستند ولی درحوزه نقاشی مخاطبشان لزوما خریدارانشان نیستند. به عنوان مثال یک نمایشگاه مخاطبان بسیاری دارد اما همه کسانی که به بازدید آثار می‌روند آیا خریدار آثار هم هستند؟ اما برای دیدن یک فیلم، تماشای یک تئاتر یا شنیدن موسیقی اول باید خریدار بود بعد بیننده؛ گرچه در حال حاضر در زمینه فیلم و موسیقی هم با مسئله کپی‌رایت و شبکه‌های توزیع غیر رسمی مواجه‌ایم که موجب می‌شود خیلی از سازوکارهای فروش از بین برود و بار مالی اجراهای صحنه‌ای بیشتر و پیچیده‌تر شود. به عبارتی بازارموسیقی، تئاتر و سینما مسائل و دشواری‌های خاص خود را دارد که باید به آنها هم پرداخت.
چگونگی ارزشگذاری کالای هنری دشوار است
مدرس گروه اقتصادهنر چگونگی ارزشگذاری کالای هنری را برشمرد و گفت: در اقتصاد یک ارزیابی مالی از آثار می‌کنیم نه ارزیابی هنر. در واقع یک ارزش اقتصادی داریم و یک ارزش فرهنگی و هنری که این دو ارزش دقیقا با یکدیگر همپوشانی ندارند یعنی ممکن است چیزی از نظر اقتصادی ارزش داشته باشد که از نظر فرهنگی بی‌ارزش باشد البته همپوشانی‌هایی هم دارند ولی کاملا برهم منطبق نیستند؛ دشواری کار زمانی است که می‌خواهید از ارزش اقتصادی صحبت کنید و مجبور به تقلیل آن به شاخصی بنام قیمت هستید. شاخص قیمت مبادله‌ای دشواری کار را بیشتر می‌کند.
وی گفت: شاخص ارزش‌های فرهنگی معمولا دارای یک پایداری است در حالی که شاخص ارزش اقتصادی یعنی قیمت ناپایداری دارد و به فراز و فرود بازار وابسته است. این مساله دشواری را درشناخت بازار هنر بیشتر می‌کند و این سوال ایجاد می‌شود که چگونه این ارزشگذاری اقتصادی با متغیر و متلاطم بودنش ارزش‌های فرهنگی و هنری را به بازی می‌گیرد؟ از همین رو برخی با تاکید بر پایداری ارزش‌های فرهنگی، آنها را از ارزیابی‌های مالی بازار و قیمت کنار می‌کشد؛ کنارکشیدن را می‌توان درکلام هنرمند ببینید که مدام تاکید می‌کنند برای فروختن، نقاشی نمی‌کنند. زیرا هنرمند نیز از ناپایداری قیمت و ارزشگذاری اقتصادی خوب آگاه است و اثرش را از این ارزیابی جدا می کند
همایش ملی «اقتصاد هنر ایران» یکشنبه دهم اسفندماه جاری در تالار حافظ اداره کل فرهنگ و ارشاداسلامی استان فارس با حضور وزیر فرهنگ و ارشاداسلامی برگزار خواهدشد.
