بازگشت به سياست هاي اقتصادي دهه ۶۰

به گزارش تابناک یزد ،دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران معتقد است که اعلام خبر سهميه بندي واردات برنج، به نوعی بازگشت به گفتمان دهه ۶۰ است. چراکه در آن دوران به علت کمبود‌ها و محدودیت‌ها، عرضه کالاهای مختلف سهمیه بندی می‌شد و اکنون نیز صحبت از سهمیه بندی می‌شود.
بازگشت به سياست هاي اقتصادي دهه ۶۰
 
برنج، غذای مطبوع ایرانی‌هاست. کمتر سفره‌ای را می‌توان یافت که برنج در آن نشسته باشد. این منبع غنی نشاسته که زمانی از شرق آسیا وارد ایران می‌شد، امروز تبدیل به قوت غالب مردم ایران شده و به همین علت، سهم بزرگی از کشاورزی کشور را در اختیار دارد. شاید همین به همین علت باشد که خبرهای مربوط به برنج، توجه ایرانی‌ها را به خود جلب می‌کند. چه آن‌ها که نگران تامین غذای خود هستند و چه آن‌ها که زندگی‌شان از راه کشت، فرآوری و یا واردات برنج می‌گذرد.
روز شنبه خبری منتشر شد که از تصمیم وزارت جهاد کشاورزی برای سهمیه بندی واردات برنج می‌گفت. معاون وزیر کشاورزی، از تصمیم این وزارت برای برآورد نیاز داخلی به برنج خارجی و همچنین سهمیه بندی واردات این محصول گفت. عباس کشاورز، همچنین با اشاره به موضوع رانت در واردات، اعلام کرد که این سهمیه بندی به گونه‌ای اعمال می‌شود که موجب ایجاد رانت نشود. او میزان تولید داخلی در سال جاری را به شرط مساعد بودن آب و هوا، ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تن پیش‌بینی کرد و گفت که به میزان کسری تقاضای داخلی برنج، واردات صورت خواهد گرفت.
اما واکنش فعالان اقتصادی به این خبر چیست؟ واردکنندگان و تولیدکنندگان چه موضعی در قبال این خبر خواهند گرفت؟
سهمیه‌بندی، ایجاد محدودیت است
تاثیر مستقیم سهمیه بندی واردات را واردکنندگان بیش از همه حس خواهند کرد. برای کسب نظر واردکنندگان، سراغ دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران رفتم. مسیح کشاورز، معتقد است که سهمیه بندی به معنای ایجاد محدودیت است و محدودیت مطلوب نیست.
این اولین بار نیست که واردات برنج با محدودیت مواجه می‌شود. پیشتر، اختصاص ارز مرجع برای واردات برنج متوقف و ثبت سفارش آن ممنوع شده بود. این بار نیز خبر از محدودیت‌های بیشتر برای این تجارت به گوش می‌رسد. کشاورز می‌گوید که اینکار همان پیامد‌های منفی را دارد که ممنوعیت ثبت سفارش برنج داشته است، پیامدهایی که افزایش قاچاق برنج و خطر سفر برنج از سفره‌های ایرانی از جمله آن‌هاست.
او اعتقاد دارد که اعلام این خبر، به نوعی بازگشت به گفتمان دهه ۶۰ است. چراکه در آن دوران به علت کمبود‌ها و محدودیت‌ها، عرضه کالاهای مختلف سهمیه بندی می‌شد و اکنون نیز صحبت از سهمیه بندی می‌شود. هرچند کشاورز اشاره ای نکرد که چگونه می‌توان محدود کردن واردات یک محصول را همتراز و هم معنی محدود بودن توان عرضه آن محصول دانست.
فروش سهم به دنبال سهمیه بندی
همواره یکی از حاشیه‌های اجرای سیاست‌های اقتصادی توسط دولت، شبهه ایجاد فساد بوده است. دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران معتقد است که اجرای این سیاست نیز به فساد در تجارت برنج دامن خواهد زد.
کشاورز می‌گوید که مشخص نیست چه راهکاری برای تخصیص سهمیه به واردکنندگان مختلف اندیشیده شده است. تعیین میزان واردات باید با توجه به توانمندی افراد باشد و نه تصمیم دولت. افراد باید با توجه به توانایی‌های خود، تجارت را مدیریت کنند. سهمیه بندی به معنای اخلال در جریان آزاد تجارت است و تجارت آزاد نباید محدود شود.
از طرف دیگر، سهمیه بندی به معنای ایجاد حق است. و این مساله ممکن است به بازارهای ثانویه و خرید و فروش سهم توسط واردکنندگان منجر شود. کشاورز نگران افزایش فساد در پی سهمیه بندی واردات برنج است.
البته او دخالت دولتی را کاملا رد نمی‌کند. باید سقفی برای واردات درنظر گرفته و زمانی تعیین شود که تولید داخلی زیر ضربه نرود.

واردات کمتر، تولید بیشتر
واردات همیشه اگر نه دشمن، که حداقل به عنوان رقیب تولیدات داخلی شناخته شده‌است. بنابراین هر خبری که به واردات کالایی مربوط باشد، طبیعتا واکنش تولید‌کنندگان را نیز به دنبال خواهد داشت. برای پرس‌وجو درباره موضع تولیدکنندگان برنج ، با دبیر انجمن برنج ایران تماس گرفتم. جمیل علیزاده شایق گفت که به عنوان یک کارشناس، سهمیه بندی واردات برنج را برای کنترل میزان واردات و جلوگیری از تخریب تولید داخلی توصیه می‌کند.
نیاز سالیانه برنج ایران چیزی در حدود ۳ میلیون تن است و طبق آمار وزارت کشاورزی، ۲ میلیون تن از این نیاز توسط کشاورزان ایرانی تولید می‌شود. بنابراین برای تامین تقاضای برنج در سال حدود یک میلیون تن واردات ضروری است.
علیزاده این اعداد را قبول ندارد و معتقد است که نیاز ایران به واردات سالیانه بیش از ۸۰۰ هزار تن نیست، اما با این حال می‌گوید که تولیدکنندگان به آمار وزارت کشاورزی احترام می‌گذارند. چیزی که داد آن‌ها را درآورده، واردات برنج بیش از ۱ میلیون تن است.
برنج ایرانی، از نظر کیفیت همواره برتر از رقبای خارجی‌اش بوده و ذائقه مصرف‌کنندگان نیز با آن سازگارتر است. اما مساله ای که موجب نگرانی تولید‌کنندگان می‌شود، قیمت پایین‌تر رقیب خارجیشان است. قیمت تمام شده برنج تولیدی در کشورهایی مانند سریلانکا ، ویتنام، پاکستان و هند عموما به علت صرفه مقیاس و نیروی کار ارزان، بسیار پایین است و این مساله باعث می‌شود این محصول در بازار قیمت کم‌تری داشته باشد. از طرف دیگر برنج وارداتی، عمدتا از محصولات بی‌کیفیت خارجی‌است و کیفیت کمتر یعنی قیمت پایین‌تر. اگر برنج خارجی بیشتر از کمبود عرضه برنج وارد شود به علت قیمت پایین‌تر جای برنج ایرانی را در سفره ایرانی‌ها خواهد گرفت و این به معنای کاهش تولید داخلی و ضرر تولید‌کنندگان است.
دبیر انجمن برنج ایران برای جلوگیری از واردات بیش از حد برنج، سهمیه‌بندی واردات را پیشنهاد می‌کند. به این معنا که به هر واردکننده سهمیه مشخصی برای واردات اعطا شود، به شرطی که جمع این سهمیه ها بیشتر از کمبود عرضه داخلی برنج نباشد.
برنج شاید محبوب‌ترین غذای ایرانی‌ها باشد. بسیاری از خوراک‌های ایرانی را بدون برنج نمی‌توان خورد. و از طرفی سهم بزرگ آن از محصولات کشاورزی ایران، باعث شده نقش زیادی در اقتصاد خانوارهای کشاورز داشته باشد. این مسائل موجب می‌شود که تصمیم‌گیری و سیاست گذاری در مورد کشت برنج و واردات آن، دقت زیادی طلب کند. دولت باید مراقب باشد که نه از سطح عرضه برنج کاسته شود و نه تولید آن کاهش یاید. حفظ تعادل میان تولید و واردات برای حفظ رضایت مردم و فعالان اقتصادی ضروری به نظر می‌رسد. باید دید که برنامه دولت برای ایجاد این تعادل چیست.