به گزارش
تابناک یزد، این روزها به هر کجای یزد نگاه کنید، آثاری از آمدن بهار را می‌بینید؛ از گل‌کاری خیابان‌های شهرهای استان گرفته تا فرش‌هایی که بر دیوار خانه‌های بافت قدیم، باد می‌خورند تا خشک شوند و خانه‌ها را نو کنند. همه اینها نشانه‌هایی است از آمدن بهار و به شماره افتادن نفس‌های زمستان.
این روزها همه یزد در تکاپو برای برگزاری هر چه بهتر آیین‌های نوروزی هستند.
هیچ منطقه، روستا و شهری در استان نیست که از گذشته برای خود آیین‌ها و سنتهای زیبایی برای پیشواز سال نو و برگزاری عید نوروز که از اعیاد قدیمی و ملی است، نداشته باشد.
بعضی از این سنتهای زیبای یزد رو به فراموشی رفته‌اند اما برخی از این سنت‌ها از گذشته تا به امروز زنده مانده‌اند و برگزار می‌شوند.
یزدی‌ها برای ایام زیبای نوروزی، سنت‌ها و آیین‌های خاصی دارند که یکی از آنها مربوط به چهارشنبه پایان سال است.
پای صحبت قدیمی‌ها و بزرگ‌ترهای فامیل که می‌نشینیم، مهم‌ترین ویژگی این سنتهای زیبا، دید و بازدیدهای ساده بین اقوام و همسایه‌ها، نظم، پاکیزکی و شروع سال با یک کار نیک است.
یزدی‌ها در گذشته با پختن آش مخصوص برای همسایه و پوشیدن لباس محلی در کنار سفره هفت سین، آیین‌های نوروزی را برگزار می‌کردند.
پوشیدن لباس‌های محلی با پارچه‌های ترمه، زری و مخمل و نشستن در کنار سفره هفت‌سین در زمان تحویل سال هم یکی دیگر از این سنت‌هاست که البته بخشی از آن همچنان پابرجاست.
لزوم احیای سنتهای گذشتهیک جوان دانشجوی یزدی می‌گوید: نوروز یک عید باستانی و بسیار قدیمی در بین ایرانیان است که هر قوم و کیشی برای آن آیین‌ها و سنت‌هایی دارد و چه خوب است که این سنت‌ها دوباره احیا شوند.
«رضا سفلایی» می‌افزاید: مردم استان هم سنتهای زیبایی در نوروز دارند که بسیاری از آنها به فراموشی سپرده شده است. جوانان امروز حتی برخی از این آیین‌ها را نمی‌شناسند در حالی که می‌توان با احیای آنها، نسل جدید را هم با این سنت‌ها آشنا کرد. به گفته وی، دید و بازدید، یکی از سنتهای زیبای نوروزی است که در سال‌های اخیر به دلیل ارتباطات مجازی، بسیار کمرنگ شده است در حالی که در گذشته این سنت به نحوی برگزار می‌شد که شادی و نشاط شهروندان را افزایش دهد.
یکی دیگر از شهروندان یزدی می‌گوید: همسایه‌ها در مراسم نوروز گذشته، اهمیت بسیاری داشتند به طوری که همسایه‌ها با جمع شدن دور هم آش مخصوص نوروز می‌پختند و از هم پذیرایی می‌کردند اما در جامعه امروز حتی برخی از همسایگان از یکدیگر شناختی ندارند.
«محمدیاسین آراسته» ادامه می‌دهد: در گذشته دید و بازدیدها مهم‌ترین رکن عید نوروز بود و بعد از آن سنت زیبای عیدی دادن بزرگ‌ترها به کوچک‌ترها باعث خرسندی کودکان و اشتیاق آنها به شرکت در دید و بازدیدها می‌شد که متاسفانه امروز این آیین بسیار کمرنگ و حتی تجملاتی شده است.
یکی از بانوان یزدی نیز با اشاره به سنتهای زیبای آماده کردن خانه برای نوروز و استقبال از مهمانان نوروزی می‌افزاید: مردم با خانه تکانی، فضای خانه را برای میزبانی مهمانان نوروزی آماده می‌کنند و این سنت کمابیش در جامعه امروز هم ادامه یافته است.
به گفته «لیلا حسینی» خواندن فاتحه برای درگذشتگان، دید و بازدید از بزرگ‌ترها و عیدی‌دادن سنتی است که از گذشته تاکنون ماندگار مانده است. وی می‌گوید: نشستن پای سفره هفت سین و سنت زیبای دعا کردن در زمان تحویل سال، یکی از آیین‌های ماندگار آغاز سال نو در جای‌جای ایران است.
حسینی اضافه می‌کند: البته اگرچه برخی از آیین‌های نوروزی دیگر برگزار نمی‌شود اما به طور قطع می‌توان گفت که باز هم آیین نوروز بهترین آیینی است که از نیاکان ما به جای مانده است.
پختن آش جه‌جه برای پیشواز از نوروزیک پژوهشگر و مردم شناس یزدی می‌گوید: جشن نوروز از قدیمی‌ترین سنتهای ایرانیان است که در هر منطقه و شهر و قومی به اشکال مختلف برگزار می‌شود و مردم استان هم از گذشته آیین‌های زیبایی برای پیشواز از نوروز و عید نوروز داشتند.
«صدیقه رمضانخانی» می‌افزاید: بسیاری از مردم یزد در قدیم 10 روز مانده به نوروز به پیشواز این عید باستانی می‌رفتند و مراسم ویژه‌ای را برای استقبال از نوروز برگزار می‌کردند که برخی از آنها همچنان برگزار می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: مردم استان در گذشته در روز چهارشنبه آخرسال، آش مخصوصی را با انواع حبوبات، برای اقوام و همسایگان می‌پختند که «جه جه» نام داشت.
رمضانخانی می‌گوید: یکی از رسوم زیبا در این روز از سال این بود که همه همسایه‌ها با هم در پخت این آش مشارکت می‌کردند و بعد از طبخ نیز آش را در کنار یکدیگر می‌خوردند.
وی اضافه می‌کند: البته برخی از مردم استان نیز در روز چهارشنبه آخر سال آش رشته می‌پختند چرا که معتقد بودند پخت این آش باعث می‌شود که کارهایشان در سال جدید بهتر انجام شود.
آیین شکستن کوزه‌ها
این پژوهشگر یزدی با بیان این‌که بیشترین آیین‌های نوروز استان در گذشته قبل از نوروز برگزار می‌شد، می‌گوید: مردم استان در گذشته 10 روز مانده به نوروز خانه تکانی را آغاز می‌کردند.
وی با اشاره به نو کردن وسایل خانه در گذشته می‌گوید: یزدی‌ها در گذشته در آستانه نوروز کوزه‌های کهنه‌ای را که از سال قبل باقی مانده بود به بالای پشت بام می‌بردند و با قرار دادن چند سکه درون آن به داخل کوچه می‌انداختند تا کوزه شکسته شود.
به گفته رمضانخانی، به این ترتیب سکه‌ها به عنوان صدقه به دست رهگذران می‌افتاد و کوزه جدید جای کوزه قدیمی را می‌گرفت.
وی اظهار می‌کند: مردم استان در گذشته، لباس نو به تن می‌کردند و سفره هفت سین را عموما به رنگ سفید در داخل اتاق پاکیزه‌ای پهن می‌کردند چرا که رنگ سفید نشانه روشنایی بود.
این پژوهشگر یزدی می‌گوید: آنها 4 طرف سفره را آویشن می‌گذاشتند که یک گیاه ضد عفونی‌کننده طبیعی است.
پوشیدن لباس محلی درکنار سفره هفتسیناین پژوهشگر یزدی می‌گوید: سفره هفت سین در گذشته با اندکی تفاوت نسبت به امروز گسترده می‌شد به این ترتیب که به جای ماهی زنده، سبزی پلو با ماهی و انواع سبزی‌ها به همراه تخم مرغ و آیینه در داخل سفره چیده می‌شد.
رمضانخانی با اشاره به پوشیدن لباس‌های محلی در اعیاد نوروزی، می‌افزاید: مردهای خانواده با پوشیدن نوعی لباس بلند و زنان هم با پوشیدن لباس‌هایی با پارچه‌های زری، مخملی و ترمه پای سفره می‌نشستند.
به گزارش همشهری یزد،وی ادامه می‌دهد: مادر خانواده با قرار دادن نخ و سوزن در کنار سفره و تهیه پارچه سبز، در زمان تحویل سال چند کوک به پارچه می‌زد و از دختر خانواده نیز می‌خواست که این کار را انجام دهد تا سال نو را با تلاش و کوشش آغاز کنند.
به هر حال، نوروز با سنتهای قدیم و جدید، یک جشن باستانی ملی است که برگزاری آن برای همه مردم ایران از با هر قوم و کیشی که باشند یک سنت زیباست.