گفتگوی مدیر عامل خانه هوش و نصراله عرفان متخصص روانشناس تربیتی در خصوص نقش بازی در رشد کودکان که به صورت لایو در اینستاگرام برگزار شد؛ علیرضا خرمرودی در مورد مجموعه خانه هوش و خلاقیت گفت: این مجموعه از سال ۹۰ در شهر همدان آغاز به کار کرد که نمونه آن در حال حاضر در کشور وجود ندارد، که از سال ۹۸ نمایندگیهایی در سایر استانهای آغاز به فعالیت کردند.
به گزارش تابناک همدان، خرمرودی درباره محورهای اصلی فعالیت خانه هوش گفت: در این مجموعه تلاش میکنیم بر روی خلاقیت، نشاط فکری و افزایش مهارتهای ذهنی و فکری تمرکز کنیم که در این مسیر از استقبال خانوادهها بهرهمند شدیم.
مدیر عامل خانه هوش خاطر نشان کرد: در مجوعه کلاسهای تئوری به دلیل اینکه محور اصلی بر پای بازیهای فکری است برگزار نمیشود به کمک بازی بر روی تمرکز، دقت، استفاده همزمان از دو نیمکره و ... کار میشود، زیرا نیاز امروز جامعه افراد مهارت محور و خلاقی است که توانایی تصمیم گیری داشته باشند و امروز با افتخار میتوان گفت با گذشت ۱۰ سال از آغاز به کار، مجموعه تبدیل به یکی از برندهای استان شده است.
عضو هئیت علمی دانشگاه پیام نور در خصوص خانه هوش گفت: مجموعه که کودکان را مهارت محور در عرصه حل مسئله و خلاقیت آموزش میدهد.
مفهوم بازی و انواع بازیها در دوره کودکی
نصراله عرفانی با بیان اینکه بازی به عنوان یک تمرین باعث آشنایی، توانمندی و آموزش میشود، افزود: البته محوریترین عنصر بازی لذت است که کودکان هنگام بازی غرق در لذت میشود، لازم به ذکر است بین بازی و کار تمایزاتی وجود دارد، بازی فعالیتی است که هدف درون آن قرار دارد در حالی که هدف کار بیرون از فعالیت بازی است.
وی عوامل گوناگونی را بر روی بازی کودکان اثر گذار دانست و تصریح کرد: از مهمترین آنها، عامل سن است لذا بازیهای کودکان در سنین مختلف متفاوت هستند با توجه به طبقه بندی بازیها در مراحل مختلف رشد کودک در هر دوران بازیها از ویژگیهای متمایزی برخوردار هستند؛ دوره نوزادی اولین وکوتاهترین مرحله عمر است که از زمان تولد تا دو هفتگی را در بر میگیرد و در این زمینه عنصر خاصی برای بازی کودکان وجود ندارد.
بازیهای بدون قاعده و قانون
عرفانی یادآور شد: بعد از دوره نوزادی یعنی دوهفتگی تا دو سالگی تحت عنوان طفولیت طبقه بندی میشود که در این دوره بازیهای کودکان از ویژگیهای خاصی برخوردار است اول از آن این بازیها هیچ قاعده و قانونی ندارد زمانی که کودکان در این سنین بازی میکنند بر اساس چار چوبهای از قبل تعریف شده و قاعده مشخصی بازی نمیکنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، افزود: بازیها در این دوره بیشتر جنبه فردی دارد تا اجتماعی، حتی زمانی که مادر همبازی کودک خود میشود کودک با مادر بازی نمیکند بلکه مادر با کودک بازی میکند، بازیها از تنوع کمتری برخوردارند و اغلب تکرار میشود لذا ممکن است این امر موجب کلافگی خانواده از اصرار کودکان از پرداختن به بازیهای تکراری شود.
عرفانی تصریح کرد: بازیهای تکراری در این دوره برای کودکان لذت بخش است، هر موضوعی که موجب تحریک حس کنجکاوی کودک شود آنرا برای بازی به سمت خود جلب میکند بنابراین میتوان با فراهم ساختن محرکهایی که حس کنجکاوی کودکان را تحریک میکند زمینه بازی را فراهم کرد.
بازیهای حسی و حرکتی ابتداییترین بازیهای دوران طفولیت
عرفانی گفت: بازیهای حسی و حرکتی مختص دوران طفولیت است که از دو هفتگی شروع میشود و تا دو سالگی به مرور این بازیها متحرک ترو پیچیده ترمی شود کودکان از طریق فعالیتهایی که جنبه حسی و حرکتی دارد مشغول بازی میشوند و لذت میبرند. بازیهای این دوره از نوع تمرینی هستند و هیچ گونه ساختی ندارند بلکه کودک ازاین طریق تمرین میکند.
عرفانی با تاکید بر این موضوع که زمانی که کودک نشستن را یاد میگیرد تحرکهای آرام را شروع میکند، بازیها جنبه اکتشافی پیدا میکند و در این دوران کودکان سعی میکنند با لمس پوست، دست بردن به سمت اعضای بدن پی به وجود جسمانی خود ببرنند، تصریح کرد: بعد از افزایش رشد ذهنی بازی اکتشافی مبتنی بر بدن به سمت محیط معطوف میشود یعنی زمانی که کودکان شروع به چهار دست و پا رفتن میکنند بیشتر دنیای پیرامون خود را مورد شناسایی قرار میدهند.
وی به جایگاه خاص بازیهای تقلیدی پرداخت و در این زمینه گفت: در این دوره بازیهای تقلیدی به خصوص درسال دوم جایگاه خاصی را به خود اختصاص میدهد بچهها در این دوره از تقلید کردن رفتار بزرگ ترها لذت میبرند بازیهای تقلیدی زمینه الگو برداری برای رشد شخصیتی را فراهم میکند؛ و در پایان این دوره بازیهای تفریحی شکل میگیرند که موجب تفریح، لذت و خنده کودکان میشوند. در این دوره کودکان مشتاق اند مخاطب قرار گیرد به همین دلیل کتابهای متصور در زندگی آنها نقش پیدا میکنند.
خرد سالی، آغاز بازیهای رمزی و نمادین
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور در خصوص بازیهای دوره خردسالی نیز یادآور شد: دو تا هفت سالگی را خرد سالی میگویند که در این زمان بازیها از نوع رمزی، نمادین هستند؛ بازیهایی که کودک با تجسم یک شی یا فرد میتواند به صورت نمادین بازی کند آنچه که این توانایی را در کودک ایجاد میکند قابلیت تجسم شی یا فرد در غیب اوست.
عرفانی خاطر نشان کرد: عامل جنسیت بر روی بازیهای کودکان اثر پذیر است و بازیهای میان دختران و پسران را متمایز میکند، نباید از عامل هوش که باعث ایجاد تفاوت بین بازیهای کودکان میشود غفلت کرد، زیرا کودکان با ضریب هوشی بالاتر خود را درگیر بازیهای پیچیدهتر میکنند و کودکان دارای ضریب هوشی کمتر از بازیهای یکنواخت، ساده و تکراری استقبال میکنند؛ بنابراین از نوع بازی کودکان میتوان تخمینی از سطح هوشمندی آنها داشت.
عرفانی عوامل محیطی، فرهنگی واجتماعی در بازیهای کودکان را تاثیر گذار دانست و تصریح کرد: بازی کودکان با توجه به محیط اجتماعی و فضای فرهنگی متفاوت میشود. بچهها از طریق بازی کردن در فرایند جامعه پذیری مشارکت داده میشوند و از این طریق با میراث فرهنگی و ملیت خود آشنایی کسب میکنند.
کودکی و شکل گیری بازیهای قاعدهمند بر اساس چارچوب
عرفانی درباره بازیهای دوران دبستان نیز گفت: بازیهای این دوران تفاوتهایی با مراحل پیشتر دارند، زیرا کودک وارد محیط مدرسه میشود و عموم وقت خود را درگیر تکالیف آموزشگای و پرداختن به مسائل تحصیلی است و فرصت کمتری برای بازی پیدا میکنند، بازیها در این دوره متنوعتر و قاعدهمند تربر اساس چارچوب انجام میشوند.
وی افزود: در این دوره تمایز جنسیتی که دربازیهای دوره خرد سالی شکل گرفته بود بیشتر جلوه گر میشوند، هوش کودک در مجموعه بازیهایی که انجام میدهد بیشتر نمایان میشود و حتی از روی نوع بازیهایی که انجام میدهند میتوان به سبک شخصیتی به لحاظ درون گرایی و برون گرایی آشنایی کسب کرد. در این دوره بازیهای ساختنی (کسب مهارتهای تولید کاردستی)، اکتشافی مبتنی بر محیط (اردوهای بازدید از اماکن تاریخی و فرهنگی به همین منظور انجام میشود) و ورزشی (در این نوع بازیها آرام آرام جنبه رقابت ظاهر میشود) است.
عرفانی در پایان خاطر نشان ساخت: بحث در حوزه بازی با تاکید بر مراحل رشد و نقشی که در تربیت و شکل گیری شخصیت دارد موضوعی وسیعی است که در غالب یک جلسه گوتاه نمیگنجد امید است بتوان در جلسات آتی در مورد نقش بازیهای الکترونیکی، اینترنتی و بازی در فضای مجازی که امروز میتواند به عنوان فرصت و چالش تلقی شود نیز برنامهای داشت.