نیو صدر: چرا گاهی زمین میلرزد؟ پاسخ به این سوال ساده است؛ صفحات زمین روی هم سر میخورند و این منجر به حرکت پوستههای زمین میشود. اما چرا این صفحات حرکت میکنند؟ پاسخ به این سوال مثل سوال اول ساده نیست، سالیان سال است که دانشمندان به دنبال پیدا کردن پاسخ این سوال هستند.
در واقع بحثها در رابطه با نیروهایی که عامل حرکت صفحات داخل زمین میشوند دانشمندان هنوز به اتفاق نظر نرسیدند، رابرت دگروک عضو انجمن زمین شناسی آمریکا در این رابطه میگوید: ژئوفيزيكيستهايي هستند كه ميگويند با داشتن اطلاعات همه نيروهاي گسلهاي داخل زمين شانس بيشتري براي پيشبيني زلزله داريم؛ البته اينكه بخواهيم همه اين نيروها را اندازه بگيريم بسيار سخت است. هر اقدامي كه تاكنون در اين رابطه انجام شده تقريبا ناموفق بوده است.
اما گروهی دیگر از محققان هم هستند که میگویند برای پیدا کردن نیروهایی که صفحات زمین را حرکت میدهد در کنار زمین باید به آسمان و نیروی دیگری هم توجه کنیم؛ نیروی جاذبه. دیوید نبهن محقق آمریکایی یکی از این افراد است، این گروه از دانشمندان میگویند که در کنار همهی نیروهایی که داخل زمین منجر به لرزش زمین میشود باید به نیروی جزر و مد هم به عنوان یک نیروی فرعی توجه کنیم.
جزر و مد واقعا قدرت لرزهی زمین را دارد؟
نبهن برای چند سال اطلاعات مربوط به زلزلههای بزرگ لسآنجلس را جمع آوری کرده و از زمانهای وقوع این زلزلهها پیشبینی کرده که احتمالا جزر و مد یکی عوامل حرکت صفحات داخل زمین است؛
ردیف | جزر و مد توسط ماه زمان ماه | جزر و مد خورشیدی زمان روز | قدرت | مکان زلزله | تعداد کشته |
۱ | ماه کامل- ۲۴.۸۸ ساعت | گرگ و میش- ۵:۵۴ عصر | ۶.۴ | لانگ بیچ | ۱۱۵ |
۲ | ماه نو- ۱۱.۶۵ ساعت | سپیده دم- ۴:۵۱ صبح | ۷.۳ | گورمان | ۱۲ |
۳ | ماه کامل- ۱۷.۳۵ ساعت | سپیده دم- ۶ صبح
| ۶.۶ | سیلمر | ۶۵ |
۴ |
| سپیده دم- ۷:۴۲ صبح | ۵.۹ | ویتیر | ۸ |
۵ | ماه کامل- ۳۵.۷۳ ساعت | سپیده دم- ۷:۴۳ صبح | ۵.۸ | سیرا مادره | ۲ |
۶ |
| سپیده دم- ۴:۳۰ صبح | ۶.۷ | نرفریج | ۶۰ |
او در رابطه با نتایج تحقیقاتش به خبرآنلاین میگوید: من با چیزی که عامل زلزله است مخالفت نمیکنم، بدیهی است که با انرژی هستهی کره زمین صفحههای زمین حرکت میکنند و این باعث ایجاد زلزله میشود، بحث من این است که برخی مواقع جزر و مد میتواند یک زلزله درحال وقوع را شدیدتر کند. این باعث میشود بتوانیم برخی لرزهها را پیشبینی کنیم، چون ما میتوانیم مکان ماه و خورشید را هنگامی فشار جزر و مد به بیشترین حد ممکن رسیده تخمین بزنیم. بنابراین من با اصول لرزهنگاری مخالف نیستم، فقط میخواهم توجهات را به نیروی فرعی دیگری جلب کنم؛ اینکه به جای اینکه به زمین نگاه کنیم به آسمان هم نگاه کنیم. این موضوع نیروی کوچک دیگری را هم به معادلاتی که درباره زلزله وجود دارد اضافه میکند.
البته تحقیقاتی که دانشمندان در این زمینه انجام دادهاند تاکنون نتایج ضد و نقیض فراوانی داشته است، برخی از دانشمندان این گروه بر خلاف نبهن این باورند که جزر و مد فقط در مناطقی خاص و در مواقع که نیروی آن بیش از حد معمولی است رخ میدهد.
البته گروهی دیگر از کارشناسان هم میگویند پدیده جزر و مد آنقدر نیرویی ندارد که منجر به لرزش زمین شود، از جمله فریبرز ناطقی الهی دکترای عمران،استاد نمونه كشور در مهندسی سازه زلزله و مديريت بحران و عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله شناسی از این گروه است.
ناطقی الهی در این رابطه به خبرآنلاین میگوید: مسلما هر پديده اي مي تواند در تعادل كل هستي اثر گذار باشد. برخي علما معتقدند جابجايي یک سنگ در كره میتواند روي كل نظام هستي اثر گذار باشد و چرا نباشد؟ بين اجسام نيروهاي متقابل وجود دارد لذا تغيير در هر یک از فازي به فاز ديگر ميتواند روي مورد دوم اثر گذار باشد البته ميزان اين چقدر است و نحوه محاسبه دقيق ان چيست كار اساني نيست.
او اما در رابطه با اطلاعات به دست آمده توسط نبهن ادامه داد: كسي اينكه جزر و مد مي تواند اثر گذار باشد را انكار نمیكند ولي بايد ديد در چه حدی! مرور چند زلزله و رخداد آنها در محدود یک بازه زماني دليلي بر قبول نظريه نمی تواند باشد. خوب بود بقيه زلزله هاي بسيار زياد کالیفرنیا هم در جدول آورده میشد كه فرضيه کاملا رد میشد. اگر كل داده هاي لرزه اي دستگاهي دنيا را در مقابل زمان رخداد ردیف كنيم هيچ نتيجه و جمع بندي از زمان رخداد احتمالي زلزله نمي توان پيدا كرد. شايد بحث اصلي به رسانه ها بر ميگردد كه نمي نباید هر گفتهای را بپذیرند و به ان اجازه رشد دهند.
کاهش سرعت زمین و زلزله چه ارتباطی دارند؟
گروهی دیگر از دانشمندان هم به تازگی از علتی دیگر برای وقوع زلزله گفتهاند، آنها میگویند کاهش سرعت چرخش کرهی زمین باعث میشود استوا جمع شود، صفحات تكتونيكي توانايي اين جمع شدگي را در آن حد نخواهند داشت و در نتیجه این صفحات بيشتر بهم ضربه خواهند زد.
این تحقیق توسط جامعه زمین شناسان آمریکا انجام شده است و محقق آن در رابطه با نحوه رسیدن به این نتایج گفت: تعداد زلزلههای هر سال در قرن اخیر مشخص است، میزان تغییر سرعت چرخش زمین به دور خودش هم مشخص است، تنها کاری که ما کردیم این بود که این دو را با هم مقایسه کردیم و به یک نتیجه مفید و جالب رسیدیم.
البته محققان این تحقیق معتقدند برای اثبات این فرضیه باید مدلهایچرخش کرهی زمین و تاثیر آن روی صفحات ساخته شود. ناطقی الهی در این رابطه میگوید: قانون ساده فیزیک هميشه جاري است، اگر چرخش زمين كاهش يابد كه در مقاله آمده اندازه گيري هاي ناسا نشان داده، مي بايستي تمام الگوي نيروهاي كرولي يوس كه اثر مستقيم در الگوهاي اب و هوايي دارد نيز تعيير كند كه لذا اين امر به گرمايش بيشتر زمين و جمع شدگي كل زمين(صفحات تكتونيكي بيشتر از يه لايه استوايي) منجر شود پس اين ايده نمي تواند رخ دهد و مردود است شايد اگر ناسا اندازه گيري هاي جمع شدگي زمين را هم ارايه دهد تازه بشود عكس ان نتيجه گرفت.