محمد جواد ظریف که هفته گذشته در لوزان و به همراه همکارانش در تیم مذاکره کننده راه حلهای اصلی برای خروج از بن بست پرونده هسته ایی را یافته بود دیروز به دنبال پیدا کردن راه حلهای خروج از بحران یمن راهی مسقط شد. به عبارت دیگر میتوان گفت که ایران بار دیگر سراغ میانجی گریهای عمان را گرفت.
عمان به طور سنتی میانجی دعواهای منطقهای و برخی مواقع، مناقشات بینالمللی به شمار میآید و مهمترین و مشهورترین میانجیگری خود را در موضوع مذاکرات هستهای ایران نشان داده است.
به یاد داریم که پس از استقرار دولت یازدهم به ریاست حسن روحانی، سلطان قابوس نخستین میهمان خارجی ما بود که با ماموریت میانجیگری در روابط ایران و غرب به تهران آمد. مهمترین گمانه زنی درباره این سفر انتقال پیام احتمالی از واشنگتن به تهران بود و مورد تایید وزیر خارجه ایران هم قرار گرفت. ظریف پس از پایان آن سفر قابوس به خبرنگاران گفت: «موضوع آمریکا یکی از موضوعاتی است که دوستانی که به ایران سفر میکنند، درباره آن صحبت میکنند.»
این کشور حتی با برگزاری جلساتی همزمان با مذاکرات هسته ایی ایران در ژنو در شکل گیری برنامه اقدام مشترک نقش قابل توجهی ایفا کرد اما این همه آن چیزی که عمانیها میخواهند نیست. مسقط نقش خود را محدود به مسائل هستهای و تلاش برای بهبود مناسبات ایران و غرب نکرده و خواهان آن است که برای مسائل منطقهای از جمله تنش میان ایران و عربستان هم نقش میانجی ایفا کند.
پیش از این با بالا گرفتن بحران یمن در پی حمله هوایی جنگندههای سعودی و متحدان منطقهایاش تحت حمایت کشورهای غربی، «یوسف بن علوی» وزیر خارجه عمان اعلام کرده بود که کشورش برای میانجیگری میان انقلابیون یمن و عربستان آماده است. از سوی دیگر اعلام بیطرفی «سلطان قابوس» پادشاه عمان، پس از آغاز عملیات موسوم به «توفان قاطع»، اکنون این اجازه را به این کشور داده است که یکبار دیگر از درِ میانجیگری وارد شود.
برخی از کارشناسان مسایل منطقه ایی معتقد هستند که تنها نجات دهنده عربستان از بحران یمن شاید همین عمانی است که به دروازه غربی و عربی ایران در منطقه تبدیل شده است لذا سفر ظریف به عمان حاکی از آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای پایان دادن به بحران یمن از طریق گفتوگو با عربستان با کمک و میانجیگری عمان است.
این احتمال وقتی تقویت شد که محمدجواد ظریف در مسقط و در جمع خبرنگاران ضمن تشکر از نقش عمان در برخی قضایای منطقهای و به خصوص موضوع هستهای، گفت که مرحله اخیر مذاکرات هستهای با نقش ویژه عمان و مداخله ویژه آن شروع شد و امیدواریم با اراده سیاسی همه طرفها به نتیجه برسد.
به هر حال این همه هدف ظریف در سفر اخیر خود نبود زیرا پس از عمان عازم پاکسان شد تا با رایزنیهای منطقه ایی خود به این کشور برای خروج از دو راهی ورود نظامی به بحران یمن و یا حفظ مناسبات سیاسی و اقتصادی با ایران؛ کمک کند.
پاکستان که هنوز نتوانسته در این رابطه یک تصمیم قطعی و نهایی بگیرد از ایران دعوت کرده تا برای پایان دادن به کشمکشها در یمن وارد عمل شود. از همین رو به نظر میرسد که پاکستانیها منتظر هستند ظریف آنان را به خویشتن داری و عدم همراهی با عربستان در مداخله نظامی در یمن دعوت کند.