حسین رضا که بیش از ۱۰ سال است دامداری می کند و تاکنون هم ناراضی نبوده از کشت و کاری می نالد که دیگر تولید ندارد، دست زمینش از جو و یونجه خالی شده است و نمی تواند امسال سهم خودش را برای دام خریداری کند.

حدود ۲۵۰ راس دام سنگین دارد و نگران است روزها و ماههای آینده چه می شود، می گوید قبلا جو را در نهایت تا هر کیلوگرم سه هزار تومان خریداری و حتی ذخیره می کرد اما زمین ها که خشک شده است و برداشت محصول ناچیز ، جو را به سختی می تواند تا هر کیلوگرم هفت یا هشت هزار تومان تامین کند.

همه هم صنفی هایش کم و بیش مشکلاتی مشابه او دارند، از سامانه " بازارگاه" می پرسم که قرار بود سهمیه نهاده ها ( جو ، ذرت و سویا ) مورد نیاز دامداران و مرغداران از آن طریق بین آنها توزیع شود، اما مشکل فراتر از این حرف ها است، می گوید سامانه بازارگاه کمک دولت به دامداران است اما دامداران در خشکسالی امسال نمی توانند خودتامینی کنند و سهم خودشان را خریداری نمایند.

خشکسالی امسال که طی ۵۰ سال گذشته در لرستان بی سابقه بوده است تولید علوفه در مراتع استان را ۶۰ درصد کاهش داده و به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی لرستان متوسط برداشت جو دیم از در برخی مناطق مثل نورآباد و کوهدشت را به صفر رسانده است.

کمبود جو و فقر مراتع، امسال دامداران و عشایر را برای تهیه علوفه سهم خود با مشکل مواجه کرده است و از طرفی کمک های دولت هم محدود است و قابلیت حل تمامی مشکلات این اقشار را ندارد.

خودتامینی دامداران، مشکل بزرگ کمبود علوفه

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی لرستان به خبرنگاران  گفت: وظایف دولت در قالب سامانه بازارگاه برای مرغداران و دامداران انجام می شود اما مشکلی که وجود دارد این است که سهمیه های دولتی پاسخگوی نیاز نیست و این افراد نمی توانند سهمی از علوفه را که هر سال خودشان برای دام تولید یا خریداری می کرده اند امسال تامین کنند.

ناصر نجیب زاده با بیان اینکه مشکلات کمبود علوفه در خصوص خودتامینی است تصریح کرد: دولت ملزم به تامین ۳۰ تا ۴۰ درصد مواد دانه ای در سطح دامداری ها بوده و تامین مابقی آن بر عهده خود دامدار است.

وی اظهار داشت: در حوزه طیور۹۰ تا ۹۵ درصد نهاده ها و در حوزه دام ۳۰ تا ۴۰درصد به خارج وابسته ایم که نیاز به ارز دارد و دولت باید آن را تامین کند بنابراین دامداران باید مابقی نیازشان را خودشان تهیه کنند.

 نجیب زاده همچنین گفت: در کل کشور تامین علوفه خشبی ( چوبی) مثل کاه و یونجه در حیطه وظایف دولت نیست و دامداران خودشان حدود ۶۰ درصد علوفه مورد نیاز دام از جمله جو را تامین می کرده اند.

وی ادامه داد: دولت در کنار این خود تامینی دامداران، سهمیه هایی را برای کمک به تغذیه دام در قالب جو، ذرت و سویا تخصیص می دهد و موظف به تامین آن است که این امر از طریق سامانه ای موسوم به بازارگاه انجام می شود و هرسهمیه ای که از این طریق برای دامدار ثبت شده است تحویل می شود.

وی با بیان اینکه دولت واردات علوفه ندارد تصریح کرد: مشخصات و سهمیه تمامی دامداری های کشور در سامانه بازارگاه موجود است و کمک های دولتی در این قالب به دامداران داده می شود که در لرستان علاوه بر این، سامانه " گال یار" راه اندازی و تمامی نهاده های دامداری هایی که ثبت هویت شده اند ذخیره شده است و تخصیص علوفه بر این اساس با دقت بیشتری صورت می گیرد.

 سامانه بازارگاه منبع اصلی تامین نهاده مرغداری ها

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی لرستان همچنین در خصوص تامین نهاده های مورد نیاز دامداری ها گفت: اینکه مرغداری ادعا کند اکنون نهاده ندارد، سخن درستی نیست چراکه تمامی فرآیندهای تحویل و توزیع نهاده های مرغداری در سامانه بازارگاه ثبت شده است.

نجیب زاده افزود: ثبت نام اولیه مرغداری ها و ورود جوجه به سیستم با تایید دامپزشکی در سامانه ای موسوم به " سماصط" ( سامانه مدیریت اطلاعات صنعت طیور www.samasat.ir, ) انجام می شود و پس از ثبت نام جوجه ریزی در این سامانه، بخش تامین نهاده در بازارگاه انجام می شود.

وی با بیان اینکه ثبت اطلاعات در این سامانه به طور معمول یک هفته تا ۱۰ طول می کشد ادامه داد: شرکت پشتیبانی امور دام، یکی از مباشران خرید نهاده هایی چون ذرت و سویا است ( حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد) و مابقی نیز توسط شرکت هایی وارد می شود که آنها نیز ملزم به فروش این نهاده ها از طریق بازارگاه هستند.

وی با اشاره به حجم ترافیک بار نهاده ها در بنادر افزود: احتمال تاخیر در رسیدن به موقع این نهاده ها به مقصد وجود دارد اما هیچ مرغداری نیست که سهمیه کامل ۵۰ روزه دان را نداشته باشد به این نحو که مرغداری ها بر حسب تجربه و با توجه به تاخیر در ترخیص نهاده ها در بنادر، همیشه مقداری دان ذخیره شده دارند که تا زمان رسیدن محموله اصلی از آن استفاده می کنند.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی لرستان گفت: از مجموع ۶۲۰ مرغداری استان حدود ۵۵۰ واحد فعال است که معمولا هر ماه سه میلیون قطعه جوجه ریزی انجام می دهند و به ازای هر قطعه ۴.۵ تا پنج کیلوگرم نهاده لازم است.

صدور بارنامه از لرستان برای دریافت سریع نهاده ها

مدیرکل شرکت پشتیبانی امور دام سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز می گوید: باتوجه به برخی تاخیرها و ترافیک در بنادر و مسیرهای منتهی به بندر امام (ره) برای نخستین بار طی تفاهمنامه ای با راهداری و حمل و نقل جاده ای، صدور بارنامه برای کامیون های لرستان در استان انجام می شود و سهمیه مشخص شده نهاده های دام و طیور را به طور مستقیم به مقصد لرستان بارگیری می کنند.

محمدرضا راستگو افزود: در این صورت محموله سهم لرستان بدون توقف و یا حضور دلالان، به طور مستقیم بارگیری می شود و به این صورت مشکلی در ترخیص کالا برای استان وجود ندارد.

وی با بیان اینکه ظرفیت انبارهای شرکت پشتیبانی امور دام استان معادل ۷۰ هزار تن ذرت و جو و ۲۰ هزار تن کنجاله سویا است ادامه داد: سهم هر واحد دامداری یا مرغداری بر اساس میزان تعیین شده در سامانه بازارگاه تحویل داده می شود و اکنون مشکلی در خصوص تامین سهمیه های دولتی وجود ندارد.

حال با توجه به این اظهارات به نظر می رسد عشایر لرستان بزرگترین قشر حسارت دیده از  خطر خشکسالی باشند به نحوی که مراتع فقیر و عدم ذخیره سازی علوفه برای خودتامینی به عامل کاهش سهمیه ها دولتی گرده خورده و در حال تبدیل کردن این قشر مولد به جامعه ای مصرف کننده است.

عشایر لرستان با جمعیت حدود ۸۴ هزار نفر در ۱۴ ایل و ۱۵ طایفه مستقل سازمان یافته هستند و با داشتن یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد دامی سالانه ۲۵ درصد از پروتئین مورد نیاز استان را تامین می کنند.

تولیدات سالانه عشایر لرستان شامل ۱۲ هزارتن گوشت قرمز، ۲۹ هزار تن شیر، یک هزار و ۳۲ تن پشم، ۱۸ تن عسل، ۱۷ تن روغن حیوانی، ۶۳۰ تن پرورش ماهی سردآبی ، ۱۵ هزار و ۵۵۷ تن گندم، ۱۵ هزار و ۵۲۳ تن جو، پنج هزار و ۳۲ تن حبوبات، هفت هزار و ۴۶۰ تن صیفی جات و همچنین پنج درصد صنایع دستی استان است که باتوجه به اظهارات مدیرکل عشایری استان این ارقام امسال به دلیل خشکسالی به ۵۰ درصد کاهش یافته و ۱۲۰ میلیارد تومان خسارت تنها در حوزه تولید گوشت قرمز به آنها وارد شده است.

دست خالی عشایر لرستان از مراتع و ذخیره علوفه

مدیرکل امور عشایر لرستان نیز معتقد امسال عشایر استان برای تامین علوفه در بحران هستند چرا که مراتع به دلیل خشکسالی های بالا فقیر هستند و از طرفی عشایر پارسال نسبت به ذخیره علوفه مورد نیاز خود اقدام نکرده اند.

سید ضیا موسوی توضیح داد: امسال خشکسالی شدید و زودرس در استان حادث شد و از ۲۰ اسفند ۹۹، بارندگی موثری رخ نداد که همین امر موجب شد مراتع در اوایل فصل رشد، خشک و فقیر شوند و دامداران در مناطق ییلاقی مجبور به خرید علوفه دستی شوند.

وی ادامه داد: بسیاری از کشت جو و گندم دیم استان امثال به دلیل خشکسالی به مرحله برداشت نرسید تاجاییکه گفته می شود برداشت ۱۵۰ هزار تن جو از اراضی استان در سال، امسال به ۲۰ تا ۳۰ هزار تن کاهش می یابد و همین امر موجب شده است هر کیلوگرم جو تا قیمت هفت هزار تومان به فروش برسد که برای دامدار و عشایر به صرفه نیست.

ورود محموله ۱۰۰ هزار تنی جو به کشور

مدیرکل امور عشایری لرستان با بیان اینکه از مجموع ۸۰ میلیون راس دام سبک کشور حدود ۲۳ میلیون راس در اختیار عشایر است تصریح کرد: یک محموله ۱۰۰ هزار تنی جو برای مصرف عشایر کل کشور در حال ورود است که به دلیل نیاز بالا، قرار است به صورت کنسانتره توزیع شود.

موسوی توضیح داد: هر واحد دام سبک باید ۱۲ کیلوگرم جو مصرف کند تا یک کیلوگرم افزایش وزن داشته باشد در حالیکه به ازای هفت کیلوگرم کنسانتره، همین میزان وزن اضافه می کند.

وی با اشاره به اینکه مجوزهای اولیه نیز برای واردات یک میلیون جو به سازمان امور عشایری داده شده است افزود: این اقدام، مجوز شورای قیمت گذاری را دریافت کرده است اما به نظر می رسد، تامین منابع ارزی و واردات آن اندکی زمانبر باشد.

وی گفت: دست کم بیش از ۱۰۰ هزار تن ازعلوفه دام عشایر استان را دولت تامین می کند و حدود ۶۰ درصد مابقی وابسته به مراتع است، امسال بخشی از علوفه خشبی ( یونجه و کاه) از استان خوزستان وارد  شد و مقداری نهاده دامی مورد نیاز عشایراستان (بدون اشاره به عدد و رقم) که بیشتر جو می باشد ذخیره شده است.

موسوی ادامه داد: قبل از سال ۹۹، متوسط تامین علوفه برای عشایر لرستان ۱۲ تا ۱۴ هزار تن در سال بود که پارسال به دلیل اینکه خود عشایر علوفه ای ذخیره نکرده بود ۳۵ هزار تن بین آنان توزیع شد اما امسال هیچ علوفه مناسبی در مراتع نیست و عشایر بر خلاف تابستان سال های قبل، اکنون نیازمند کمک هستند.

کاهش سه هزار تنی گوشت قرمزدر مناطق عشایری لرستان

مدیرکل امور عشایر لرستان گفت: کاهش ۴۰ درصدی بارندگی ها موجب خسارت بیش از ۴۱۷ میلیارد تومان  به اقتصاد عشایر استان شده و حدود نیمی از مجموع درآمد آنان را کاهش داده است.

موسوی‌نیا  افزود: میزان پیش بینی تولید گوشت قرمز استان توسط جامعه عشایری ۱۲هزار تن است که باخسارت ۲۵ درصدی و کاهش سه هزار تنی تولید، ۱۲۰میلیارد تومان خسارت به دنبال دارد.

وی تصریح کرد: ۸۰ هزار تن جو و کنسانتره دامی با قیمت سه هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال به عنوان نهاده های دامی مورد نیاز جهت جلوگیری از کاهش تولید گوشت قرمز جامعه عشایری توزیع شد که با توجه به  فقر مراتع و عدم ذخیره علوف توسط خود عشایر، همچنان مشکلاتی وجود دارد.

وی به وضعیت مراتع استان نیز گریزی زد و افزود: علاوه بر اینکه به حدود۵۰ درصد زراعت دیم و باغات عشایر خسارت وارد شد، رشد مراتع ییلاقی از ابتدای رویش به دلیل عدم بارندگی متوقف شده است و در حال حاضر مراتع بسیار فقیر هستند و در وضعیت خیلی ضعیف قرار دارند که باتوجه به اینکه بیش از ۶۰ درصد تعلیف دام عشایر در طول سال وابسته به مراتع است همین امر نگرانی بابت تامین علوفه مورد نیاز را دوچندان می کند.

لرستان در حالی با نگرانی کاهش حدود ۵۰ درصدی درآمد عشایر خود مواجه است که عشایر سایر استان ها نیز امسال در کوچ به استان های سردتر و هنگام گذر و اتراق های کوتاه یا بلند مدت در این استان خسارتی بیش از۴۰ میلیارد تومان به مراتع آن وارد کرده اند چراکه این مراتع نیمه جان از مهرماه پارسال تاکنون بارش آنچنانی به خود ندیده اند.

کاهش ۶۰ درصدی تولید علوفه در مراتع لرستان

مسئول اداره مراتع اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان نیز در این خصوص به اهالی رسانه گفت: عشایر کوچ رو غیربومی امسال ۴۳ میلیارد و ۸۴۸ میلیون تومان به مراتع این استان خسارت وارد کردند.

به گفته حاجی رضا جودکی عمده ترین خسارت را عشایر غیربومی استان های همدان و کرمانشاه به مراتع لرستان وارد و عشایر بومی استان با انجام کوچ ماشین رو، خسارت کمتری ایجاد می کنند.

وی با اشاره به زمان کوچ عشایر از ابتدای اسفند تا اواخر فروردین ماه گفت: حدود ۸۰۰ خانوار عشایر استان های همدان و کرمانشاه هر ساله به مدت ۲ ماه از لرستان عبور می کنند و اگر میانگین دارایی هر خانوار را ۳۰۰ واحد دامی در نظر بگیریم حدود ۲۴۰ هزار واحد دامی محسوب می‌شود.

وی نیاز علوفه هر واحد دامی را به طور میانگین ۱.۵ کیلوگرم و روزانه ۳۶۰ هزار کیلوگرم  محاسبه کرد و اظهار داشت: در ۲ماهه زمان کوچ ۲۱ هزار و ۶۰۰ تن علوفه از مراتع لرستان مصرف می‌شود که با احتساب قیمت هر کیلوگرم علوفه ۲ هزار و ۳۰ تومان، در مجموع ۴۳ میلیارد و ۸۴۸ میلیون تومان خسارت به مراتع لرستان وارد شده است.

جودکی ادامه داد:  این حجم از تغذیه علوفه مرتعی استان در حالی است که به دلیل نبود بارش های کافی و مناسب، مراتع استان در شرایط خوبی نیستند و در اصطلاح فقیر هستند و از طرفی گرمای زودهنگام خوزستان موجب کوچ زودهنگام عشایر به لرستان شد و در کاهش علوفه مراتع تاثیرگذار بود.

جودکی با اشاره به وجود ۸۴ هزار و ۳۵۷ هکتار مرتع در لرستان گفت: به طور متوسط و در شرایط ایده‌آل میانگین تولید علوفه در استان ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار است که اکنون با توجه به خشکسالی این تولید ۶۰ درصد کاهش یافته و طبق آمار، ۱۲۰ کیلوگرم علوفه افت تولید در هکتار گزارش شده است.