مدرسه‌ای که بنیانگذارش لباس چرک طلاب را می‌شست!

به گزارش تابناک اصفهان، مدرسه چهارباغ، مدرسه علوم دینی است که به دستور شاه سلطان حسین صفوی در چهارباغ اصفهان بنا شد. این مدرسه را مدرسه سلطانیه و مادرشاه نیز نامیده ‏اند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، این مدرسه به مدرسه امام صادق (ع) تغییر نام یافت.

دوره اوج آموزش علمی در این مدرسه در زمان صفویه بود و بعد از آن رو به افول گذاشت.

از جمله اساتید بزرگ این مدرسه، میر محمدباقر خاتون آبادی، میرمعصوم خاتون‌ آبادی، میرابوالقاسم مدرّس خاتون‌آبادی، سید محمدباقر شفتی، شیخ ابوالقاسم نورائی سدهی، آقا محمدرضا قمشه‌ای، شیخ اسداللّه قمشه‌ای و میرعبدالحسین خاتون‌ آبادی بوده‏ اند.

این مدرسه در قسمتهای برجای مانده از وقف نامه آنجا، به نام «‌مدرسه سلطانی‌« و یک بار نیز «‌مدرسه سلطان حسینیه‌« خوانده شده و اگرچه نه در وقف نامه مذکور و نه در کتیبه‌های متعدد ساختمان مدرسه، نامی از مادر سلطان حسین به میان نیامده است، اما آنجا را مدرسه مادرْشاه نیز خوانده‌اند، زیرا مادرشاه دو بنای مجاور مدرسه، یعنی سرای فتحیه و بازار شاهی (یا بازارچه بلند)، را وقف مدرسه چهارباغ و طلاب آنجا کرد.


مدرسه سلطانی روز جمعه 10 رجب ۱۱۲۲، با حضور شاه سلطان حسین و جمعی از علما و امرا و مشاهیر، به شکل رسمی افتتاح شد.

سلطان حسین همچنین از خاتون آبادی خواست تا به عنوان مدرّس مدرسه، نخستین درس را آغاز کند، اما وی برای احترام و رعایت مقام علمی آقاجمال الدین خوانساری از او خواست که اولین درس را بگوید و سپس خود برخی کتابهای فقه و اصول را تدریس کرد.

طلبگی بی دردسر طلاب مدرسه چهارباغ

حجره‌ای نیز به نام سلطان حسین در این مدرسه ساخته شده بود که شاه‌گاه در آن جلوس و تدریس می‌کرد یا هنگام سرکشی به مدرسه در آن فرود می‌آمد.

نخستین متولی شرعی مدرسه سلطان حسین بود. او این سمت را پس از خود از آنِ پادشاه زمان دانسته است.

طلاب مدرسه سلطانی درحدود سه ونیم برابر سایر مدارس مقرری داشته‌اند.

آنان از مزایای دیگری نیز بهره‌مند بودند؛ سلطان حسین موقوفات جداگانه‌ای وقف مدرسه کرد تا مخارج درمان اهل مدرسه سلطانی از محل درآمدهای آن تأمین شود، یکی از پزشکان حاذق دربار را نیز به خدمت طلاب و مدرّس اختصاص داد.

بانوی بنیان گذار مدرسه نیز به همراه گروهی از زنان هفته‌ای یک بار به مدرسه می‌آمد، لباسهای چرک ساکنان مدرسه را جمع می‌کرد و به جای آن لباس تمیز می‌آورد.

شام و ناهار طلاب نیز ‌گاه از آشپزخانه خاصه فراهم می‌شد. بی‌جهت نیست که گفته‌اند آسایش اهل مدرسه سلطانی چندان بود که اغلب موجب خوش گذرانی و کاهلی آنان می‌شد.

گوبینوی فرانسوی نیز با ستایش از زیبایی و شکوه مدرسه، آنجا را محلی نامناسب برای تعلیم آموزه بی‌ارزشی مال دنیا می‌داند.

سرنوشت مدرسه، پس از صفویه

پس از برافتادن صفویه، به تدریج از عظمت مدرسه چهارباغ کاسته شد. بی‌تردید موقوفات پرشمار این مدرسه نیز آسیب و کاهش پذیرفت.

مدرسه چهارباغ که پیشتر قریب چهار پنج هزار طلبه داشته، در اوایل حکومت فتحعلی شاه بیش از چهارصد طلبه نداشته است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نام مدرسه چهارباغ و کتابخانه آن به «‌مدرسه علمیه امام جعفرصادق‌« و «‌کتابخانه عمومی امام جعفرصادق‌« تغییر یافت. این مدرسه هم اکنون از مدارس طلبه نشین حوزه علمیه اصفهان است.