وقتی به تاریخچه قیام عاشورا نگاه می‌کنیم این قیام در دوره‌های مختلف موجب ایجاد حرکت‌های بزرگ در جامعه شده است. در واقع عاشورا همیشه برای کسانی که در موضع ضعف قرار داده شده‌اند، انگیزه‌ای است تا با پیدا کردن مسیر حق، در استقرار عدالت بکوشند.
به گزارش تابناک قم، وقتی خورشید نهمین روز از ماه محرم در افق فرو می‌رفت، گویا حتی ریگ‌های دشت نینوا می‌دانستند صبح فردا چه محشر عظیمی بر این کره خاکی به پا می‌شود. عاشورا آمد با یک دنیا درس و حرف و عبرت. سرهای بریده به بالای نیزه رفت و بانوان محترمه به اسارت رفتند تا پیام عاشورا تا زندگی در کالبد جهان جاری است، نجات‌دهنده روح آدمیان حق‌جو از سرگردانی باشد.
عاشورا در دهم محرم سال 61 هجریقمری اتفاق افتاد اما در این روز نماند. به مکتبی تبدیل شد و داغی که سنگینی‌اش دل آزادگان جهان را تا ابد داغدار کرد.
شیعه ماندگاری خود در هیاهوی بی‌رحم تاریخ را مدیون خون‌هایی است که ظهر عاشورا به زمین ریخته شد. خون‌هایی که حق‌طلبی و آزادگی را فریاد می‌زد. خون‌هایی که دلبستگی به دنیا را مایه پیروی از باطل و بی‌اعتنایی به جهان زودگذر را موجب مسافرت به بهشت معرفی کرد.
جلوه یگانگی ملت
ایران، یگانه کشوری که تشیع در آن در دامن فرهنگ غنی و عقلانیتی استوار شکل گرفته، عاشورا را مانند گوهری گرانبها در صدف دل‌های مردمش جا داده تا دیگر آزادمردان تاریخ در مسیر سلوکشان راه را گم نکنند و مظلومان جهان مقتدایی استوار برای تمرین آزادگی داشته باشند.
این روزها ایران غرق در غوغای ماتم کسی است که به ما یاد داد مرگ هزار بار بهتر از زندگی با ستمگران است و انسان به حکم انسان بودنش حتی اگر نمی‌تواند مسلمان باشد، باید آزاده باشد. تاسوعا و عاشورا جلوه یگانگی ملت ایران در مسیری است که حق و عدالت و انسانیت ستون‌های آن را تشکیل می‌دهد. مسیری که هدفی جز قرب الهی ندارد.
مردمی‌ترین آیین مذهبی
محرم، با پرچم‌های سیاه‌رنگ و علم‌های استوارش، آمد تا زن و مرد و پیر و جوان را در این کشور زیر یک خیمه جمع کند. خیمه‌ای که در آن دوگانگی‌ها فراموش می‌شود و اشکی خالصانه از سر درد، توشه مهمانان خواهد بود.
تاسوعا و عاشورا جلوه مردمی‌ترین آیین در این کشور است. آیینی که اگر صد دولت بخواهند آن را برگزار کنند، موفقیتی کسب نخواهند کرد اما عشق به سیدالشهدا در دل‌های مؤمنان، آن را هر ساله برپا می‌کند.
کاروان محرم، فقط کاروان غصه و درد نیست بلکه کاروان بزرگ‌ترین عبرت‌ها و مهم‌ترین درس‌ها برای درست زندگی کردن است.
عبرت‌های قیام عاشورا
استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به سؤالی درباره عبرت‌های قیام عاشورا اظهار کرد: بیشتر فرمایش‌های امام حسین(ع) در طول سفرشان از مدینه تا کربلا و در خود حادثه عاشورا حول محور حق و باطل است و می‌تواند منبع ارزشمند‌ترین عبرت‌ها باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین «محسن غرویان» با اشاره به روایت‌هایی که در کتاب‌های معتبر در این دوره زمانی از امام حسین(ع) ذکر شده است، افزود: ایشان در روز عاشورا خطاب به لشکر یزید می‌فرماید، آیا نمی‌بینید به حق عمل نمی‌شود و از باطل نهی نمی‌شود؟
عضو هیأت علمی جامعه المصطفی العالمیه گفت: در واقع حضرت می‌خواهند بگویند در یک جامعه اسلامی باید بر اساس حق عمل کرد و باطل نهی شود و دلیل قیام هم اصلاح این امر است. این درس به درد امروز ما هم می‌خورد که بدانیم اگر به چنین سرنوشتی دچار شده‌ایم، باید تحولات اساسی در جامعه به وجود آوریم.
وی با اشاره به این قسمت از کلام امام حسین(ع) که می‌فرمایند، قیام عاشورا برای کشمکش قدرت نیست، افزود: ایشان می‌خواهند بگویند اگر با یزید می‌جنگند، قدرت هدف ایشان نیست. قدرت اگر هم اهمیتی داشته باشد به عنوان یک ابزار برای رسیدن به حق اهمیت دارد.
حجت‌الاسلام غرویان با بیان این که در عبارات امام حسین(ع) در سفر به کربلا، رنگ و بوی سیاسی و اجتماعی بسیار پررنگ است، گفت: عده‌ای می‌گویند کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا معنایش این است که باید مدام حادثه عاشورا را شبیه‌سازی کنیم چرا که این حادثه هر روز تکرار می‌شود.
وی با اشاره به آسیب‌های این طرز فکر اظهار کرد: درست است عاشورا تکرار می‌شود و حادثه کربلا تکرارشدنی است، اما در تطبیق و تعیین مصداق برای این حادثه و شخصیت‌ها خیلی باید احتیاط کرد.
انتقاد از شبیه‌سازی‌ها
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: این که ما بیاییم از نظر خودمان کسی را شمر زمان و کس دیگری را عمرسعد بدانیم و بر اساس سلیقه سیاسی خودمان این شبیه‌سازی‌ها را انجام دهیم، ممکن است معصیت باشد و موجب هتک حرمت و شخصیت و حیثیت افرادی شود. این موضوع بسیار دقت میخواهد و کار هر کسی نیست.
وی اظهار کرد: مداحان و خطیبان و منبری‌های ما باید بسیار با احتیاط این تطیبق‌سازی‌ها را در مواردی که قرائن و شواهد برای آن‌ها یقین‌وار باشد انجام دهند نه این که بر اساس شایعات و حدس و گمان مصداق بسازند و با آبروی افراد بازی کنند. این بسیار کار خطرناک و گناه بسیار بزرگی است.
حجت‌الاسلام غرویان افزود: عقل و احتیاط اقتضا می‌کند کلیات مباحث عاشورا و حادثه جانسوز کربلا را مطرح کنیم و تطبیق‌سازی‌ها و شبیه‌سازی‌ها را بگذاریم به عهده خود مردم و مخاطبان محافل و مجالس.
جذب حداکثری
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این که در هیأت‌های مذهبی جذب حداکثری موضوعی بسیار مهم و اساسی است، گفت: مخاطبان مجالس عزاداری یک سلیقه سیاسی ندارند. بسیاری این شبیه‌سازی‌های ما را قبول ندارند و این موجب تفرقه می‌شود و مجالس حسینی را به عامل چنددستگی میان مردم تبدیل می‌کند.
وی اضافه کرد: در محافل عزاداری فقط با یقین کلیات مورد قبول همه جناح‌های سیاسی از کربلا را باید مطرح کنیم و تطبیق‌سازی‌ها بر اشخاص به خود مخاطب واگذار شود.
درس‌های عاشورا
عاشورای 61 هجریقمری پیام‌های ارزشمندی برای بشریت در طول تاریخ داشته و دارد. یکی از ماندگارترین این پیام‌ها این جمله معروف امام حسین(ع) است که فرمودند: «اگر دین ندارید، لااقل آزاده باشید.» این فرمایش سیدالشهدا یعنی انسانیت یک گوهر درونی است که جدای از هر دین و مسلک در وجود انسان‌ها نهفته است و اگر کسی به آن مراجعه کند می‌تواند راه درست و حقیقت را پیدا کند.
امام حسین(ع) با قیام تاریخ‌ساز خود به انسان‌های مؤمن آموختند هرگاه اساس مکتب و دین با خطر مواجه شد باید در راه حفظ آن فداکاری کرد.
احیای امر به معروف و نهی از منکر، بردباری، وفاداری، پایبندی به نماز حتی در سخت‌ترین شرایط از جمله پیام‌های ارزشمندی است که می‌توان از قیام عاشورا فرا گرفت.
همچنین نترسیدن از مرگ، جوانمردی، ادب و بزرگواری، ظلم‌ستیزی، توحید و امام‌شناسی هم از دیگر پیام‌های ارزشمندی است که می‌توان از قیام عاشورا آموخت.
درس عاشورا برای قدرت‌نشینان
وقتی به تاریخچه قیام عاشورا نگاه می‌کنیم این قیام در دوره‌های مختلف موجب ایجاد حرکت‌های بزرگ در جامعه شده است. در واقع عاشورا همیشه برای کسانی که در موضع ضعف قرار داده شده‌اند، انگیزه‌ای است تا با پیدا کردن مسیر حق، در استقرار عدالت بکوشند.
عاشورا برای قدرت‌نشینان نیز درس‌های بسیاری دارد. شمر و یزید و عمرسعد، که روزی قدرت بسیار داشتند، در مکتب عاشورا به خاک ذلت نشانده شدند و این یعنی ستم تا ابد پاینده نخواهد بود.
منبع: همشهری
