جدال نابرابر کشاورزان یزد با خشکسالی

استان سال‌های متوالی با خشکسالی در حال جدال بوده است و گزارش‌های اخیر هواشناسی هم نشان می‌دهد که این استان جزو کم بارش‌ترین استان‌های کشور است. خشکسالی‌های اخیر با وجود تلاش و مقاومت کشاورزان یزدی به این بخش خسارت‌های زیادی وارد کرده، چنان‌که طبق آخرین برآورد‌های سازمان جهاد کشاورزی، این خسارات در سال گذشته 425 میلیارد تومان بوده است.
با وجود شرایط بد اقلیمی ‌و محدودیت‌های منابع آبی، بخش کشاورزی استان قابلیت‌های مناسبی در زمینه تولید محصولات کشاورزی دارد؛ بر همین اساس می‌توان به جرات گفت که اعتبار اختصاص یافته برای مقابله با خشکسالی به این بخش بسیار اندک و ناچیز بوده و نیز تدبیر و بهره‌گیری از شیوه‌های نوین آبیاری در این بخش در برابر وسعت خشکسالی، جدالی سخت و نابرابر است.

خشکسالی و تاثیر آن بر بخش کشاورزی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان می‌گوید: خشکسالی زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار رطوبت خاک به قدری کم شود که جوابگوی مقدار تبخیر و تعرق نبوده و در نتیجه رطوبت موجود در خاک برای رشد گیاهان کافی نباشد.
«سید جمال سجادی‌پور» می‌افزاید: با وجود شرایط بد اقلیمی‌ و محدودیت منابع آبی، بخش کشاورزی استان از قابلیت‌های مناسبی در زمینه تولید محصولات کشاورزی برخوردار است.
به گفته وی، سازمان جهاد کشاورزی با اتخاذ سیاست‌هایی نظیر توسعه کشت‌های گلخانه‌ای توانسته از منابع محدود، بهترین استفاده را ببرد؛ به طوری که در تولید کشت گلخانه‌ای، پسته، انار و روناس جایگاه مطلوبی را در کشور به خود اختصاص داده است.
وی ادامه می‌دهد: تولیدات بخش کشاورزی استان بیش از یک میلیون و 340 هزار تن به ارزش 34 هزار میلیارد ریال و بهره‌وری در بخش کشاورزی استان 2 برابر میانگین کشوری است.
به گفته وی، به ازای هر یک مترمکعب آب مصرفی 1/2 کیلوگرم ماده خشک تولید می‌شود.
سجادی پور می‌افزاید: یزد به دلیل شرایط خاص اقلیمی‌ و قرار گرفتن در کمربند خشک کشور، سال‌هاست که در تب خشکسالی می‌سوزد؛ تبی که نه تنها فروکش نکرده بلکه سال به سال به عطش چشمه‌ها، قنات‌ها و چاه‌ها افزود شده است و خشکسالی چنان رد پای عمیقی از خود گذاشته که درخت، باغ، چشمه، قنات و حتی حیات‌وحش از آسیب آن در امان نمانده‌اند.

بهره‌برداری غیر اصولی از آب‌های زیرزمینی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان می‌گوید: با شدت گرفتن خشکسالی‌ها آنچه باعث نگرانی بیش از پیش شده است، بهره‌برداری غیر اصولی و بی‌حد از منابع آبی زیرزمینی به عنوان تنها منبع تامین آب به ویژه در مناطق خشک و فراخشک است.
سجادی‌پور می‌افزاید: تداوم خشکسالی‌ها زمینه را برای ایجاد بحران آب در مناطق خشک و فراخشک مهیا می‌کند و اگر روند منفی شدن بیلان منابع آب زیرزمینی ادامه یابد چه بسا به‌تدریج ذخایر آبی که در یک دوره طولانی ایجاد شده، کاهش یابد و موجب تشدید افت کمی ‌و کیفی منابع آب شود.
وی ادامه می‌دهد: استان در 18‌سال اخیر تنها دو سال ترسالی به معنای واقعی داشته و 16‌سال مابقی یا خشکسالی بر آن حاکم بوده یا بارندگی نزدیک به نرمال داشته که قادر به جبران اثر سوء خشکسالی‌های گذشته نبوده است که این موضوع در سال جاری نیز تدوام یافته است.
مدیرکل جهاد کشاورزی یزد کل خسارت حوادث غیرمترقبه به کشاورزی یزد در سال گذشته را ۵۳۳ میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: از این مبلغ ۴۲۵ میلیارد تومان مربوط به خشکسالی است.
به گفته سجادی‌پور در این سال، طوفان 12 میلیارد تومان، سرمازدگی و تگرگ 91 میلیارد تومان، سیل 3 میلیارد تومان و دیگر عوامل از جمله گرمازدگی 3 میلیارد تومان خسارت به بخش کشاورزی یزد وارد کرده اند.
وی می‌افزاید: طبق گزارش‌های هواشناسی میزان بارندگی در سال آبی 94-93 حدود 14/3 میلی‌متر بوده در حالی که در سال آبی 94-95 حدود 4/1 میلی‌متر برآورده شده است.
سجادی‌پور می‌گوید: میانگین وزنی بارندگی سال زراعی استان از اول مهرماه 94 تا 24‌اردیبهشت 95، 52/5میلی‌متر بوده که همین میانگین نسبت به مدت مشابه سال قبل 40‌درصد کاهش را نشان می‌دهد.
به‌گفته این مسئول، بر اساس گزارش‌ها، خشکسالی تاثیر منفی بر بخش کشاورزی استان داشته است به طوری که 60 درصد قنات‌های استان با کاهش شدید آبدهی مواجه شده و به همین دلیل بیش از 4‌هزار هکتار از باغ‌های استان به طور کامل خشکیده‌اند.
سجادی پور ادامه می‌دهد: افت سالانه 50‌هزار تنی محصولات باغی و 80 هزار تنی محصولات زراعی از دیگر پیامدهای سوء خشکسالی در بخش کشاورزی استان است.

اعتبار ناکافی برای مقابله با خشکسالی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان می‌افزاید: با وجود قرار گرفتن استان در ردیف کم‌بارش‌ترین استان‌های کشور و میانگین بالای خسارت‌های خشکسالی در بخش کشاورزی استان، ردیف اعتبار اختصاص یافته برای مقابله با خشکسالی بسیار اندک است.  سجادی‌پور ادامه می‌‌دهد: کمک‌های فنی و اعتباری در سال گذشته برای بهره‌گیری از آبیاری تحت فشار 36/5‌میلیارد ریال، تقویت صندوق بیمه محصولات کشاورزی و پرداخت غرامت بیمه‌گذاران بخش کشاورزی 130میلیارد ریال و تجهیز و نوسازی اراضی نیز 2/4‌میلیارد ریال بوده است.  به‌گفته وی، همچنین برای بازسازی و نوسازی قنات‌ها 9/3‌میلیارد ریال اختصاص یافته که در مقایسه با خسارت‌های خشکسالی در بخش کشاورزی بسیار اندک و ناچیز است.