در سال‌های اخیر تور اردبیل گردی با هدف ایجاد فرصت گردش و تفریح برای گردشگران و مسافران و از سویی معرفی جاذبه‌های گردشگری استان فعال شده است.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی این استان مقاصد گردشی این تور در سال جاری نیز شامل بقعه شیخ صفی، بازار تاریخی، پل‌های تاریخی، موزه تاریخ طبیعی، دریاچه شورابیل، موزه مردم‌شناسی، امامزاده صالح و جمعه مسجد است.
کریم حاجی‌زاده تأکید دارد که تنوع مقاصد بازدید به شکلی انتخاب شده است که گردشگران نمونه‌هایی از آثار گردشگری طبیعی، میراثی، تاریخی، مذهبی و فرهنگی را مشاهده کنند.
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
مجموعه نفیس بقعه شیخ صفی‌الدین به نام عارف نامدار شیخ صفی‌الدین اسحاق اردبیلی جد سلاطین صفویه، در سال ۷۳۵ هجری قمری به دست فرزند وی صدرالدین موسی و در ابتدا گنبد فعلی الله محل دفن شیخ صفی‌الدین بنا شد.
پس از شروع حکومت صفویه، به سبب ارادت شاهان صفوی به جد خود، بخشهای مختلفی به این مجموعه اضافه شد. به‌ویژه در دوره شاه‌عباس اول و از آن جا که وی ارادت فراوانی به شیخ صفی‌الدین داشت و بسیار به زیارت مقبره وی می‌رفت، برای تکمیل و تزئین این اثر، کارهای فراوانی صورت گرفت.
در عصر صفوی، بقعه شیخ با حضور استادان بزرگ عهد صفوی چنان به زیور آراسته شد که همچنان پس از گذشت چندین قرن به عنوان یکی از مفاخر تاریخی و فرهنگی ایران به شمار می‌آید.
این مجموعه حاوی ده‌ها اثر بدیع در مضامین مختلف رشته‌های هنری است که از آن جمله می‌توان به عالی‌ترین نوع کاشی‌کاری معرق و مقرنس و گچ‌بری کتیبه‌های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میرعماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و...) منبت‌های ارزنده، نقره‌کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و غیره اشاره کرد.
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی تنها اثر ثبت جهانی این استان بوده و در ردیف موزه‌های درجه‌یک کشور قرار گرفته است.
بازار تاریخی اردبیل
بازار تاریخی اردبیل معروف به راسته‌بازار و یا «قیصریه» مجموعه‌ای است مرکب از تیمچه، سرا، حمام و مسجد که بنای فعلی آن از جمله آثار دوره سلجوقی، زندیه و صفویه و بر بنیان اولیه بازار ساخته شده است.
بر سر بازارچه شمال شرقی بازار سنگ نوشته‌ای است که تاریخ ساخت و بانی بازار در آن درج شده اما به علت فرسایش سطح سنگ و عدم اشاره دقیق منابع تاریخی زمان ساخت این بازار مشخص نیست و به روایتی پیش از حکومت صفوی احداث شده است.
قدیمی‌ترین سیاحانی که از بازار اردبیل نام برده‌اند عبارت‌اند از مقرسی و اصطخری در سده چهارم هجری که این مجموعه تاریخی را به صورت صلیب در چهار راسته توصیف کرده‌اند که در میانه آن مسجد قرار دارد.
قسمت عمده بازار اردبیل در تغییرات شهری در نیم‌قرن گذشته تخریب شده و ارتباط بعضی از بخشهای آن با مرکز بازار از بین رفته است، بطوریکه این بازار در حال حاضر در مرکز شهر و در طرفین خیابان امام خمینی واقع شده و بازدیدکنندگان به‌وضوح می‌توانند جدایی بازار طلافروشان را از بازار قیصریه فعلی مشاهده کنند.
بازار اردبیل با طاق‌نمای جانبی، طاق و تویزه و گنبدهای ساده که معرف آثاری از دوره صفویه و قاجاریه است شامل راسته اصلی بازار، راسته پیر عبدالملک، راسته قیصریه، راسته کفاشان، راسته غلامان، بازار زرگران، سراجان، خراطان، قصابان، بقالان، کلاه دوزان، علافان، پارچه‌فروشان، پنبه‌فروشان، مسگران، چاقوسازان، آهنگران، سرای خشکبار (حاجی میرزا)، سرای گلشن، سرای جهودها، سرای وکیل، سرای نو یا زنجیرلو، سرای حاج احمد، سرای حاج شکر، سرای مجیدیه، سرای امام جمعه، سرای دوگوچی و تیمچه زنجیرلی است.
پل‌های تاریخی
بالخلی چای که به عنوان طولانی‌ترین رود اردبیل از غرب به شرق امتداد دارد، در مسیر خود با عبور از وسط شهر، اردبیل را به‌مانند برخی از پایتخت‌های کشورهای اروپایی به دو قسمت تقسیم می‌کند.
رودخانه بالخلو چای از گردنه بالخلی در جنوب غربی شهرستان نیر حدفاصل دو رشته کوه «بزقوش» و سبلان سرچشمه گرفته و سرشاخه های مهمی نظیر برجلوچای، سقزچی چای، آغلاغان، جوراب چای، درویش چای، لاطران چای و... و. نیز در طول مسیر به این رودخانه می پیوندد و در نهایت نیز با الحاق به رودخانه «قره سو» در شمال اردبیل تخلیه می‌شود.
این رودخانه که در سال‌های نه چندان دور از رودخانه‌های پر آب و دائمی استان بوده، ولی هم‌اکنون با خشکسالی و بی‌آبی مواجه است، با برخورداری از هفت پل تاریخی و دو سد مهم «یامچی» و بند انحرافی «الماس چایی» در عرض بستر خود علاوه بر اینکه یکی از معرفهای استان اردبیل است، قدمت تاریخی این شهر را نیز یادآور می‌شود.
به دلیل اهمیت و زیبایی این رود در طول تاریخ به‌ویژه حکومت صفوی ۱۱ پل تاریخی متعدد بر روی آن احداث شده است که از آن جمله می‌توان به پل «یدی گوز» یا هفت‌چشمه، پل ابراهیم‌آباد، پل یعقوبیه، پل کلخوران و پل قره سو اشاره کرد.
موزه تاریخ طبیعی
در حال حاضر هزار و ۲۰۰ گونه گیاهی و ۲۱۲ گونه جانوری در استان شناسایی شده است.گونه‌هایی از حیوانات به شکل پوست آرایی (تاکسیدرمی) در موزه تاریخ طبیعی اردبیل به نمایش گذاشته شده است که شامل ۱۷ گونه پستاندار، ۸۵ گونه پرنده، ۲۰ گونه ماهی، ۱۲ گونه خزنده و دوزیست و نمونه‌های متنوعی از حشرات است.
علاوه بر این تیپ‌های مختلف گیاهی و انواع سنگ و سنگواره بومی مجموعه‌ای زیبا از طبیعت استان را در مقیاسی کوچک برای علاقه‌مندان به نمایش گذاشته است.
دریاچه شورابیل
یکی از مهمترین جاذبه‌های طبیعی گردشگری استان دریاچه شورابیل است. دریاچه شورابیل در گذشته بسیار شور بوده و لجن‌های آن خاصیت درمانی بخصوص برای امراض پوستی را داشته است، اما امروزه با افزودن آب شیرین به آن از شوری آن کاسته‌اند، به‌طوری که نوعی ماهی قزل‌آلا در آن پرورش داده می‌شود.
این دریاچه دارای امکانات تفریحی، ورزشی و فرهنگی بسیاری است که از آن جمله می‌توان به امکانات قایق‌رانی، پیست دوومیدانی، پیست دوچرخه‌سواری، باغ‌وحش، هتل، شهربازی، و... اشاره کرد.
موزه مردم‌شناسی اردبیل
حمام آقا نقی از حمام‌های قدیمی اردبیل و یکی از آثار تاریخی آن محسوب می‌شود. کثرت حمام‌ها در اردبیل گواه این موضوع است که نظافت و بهداشت در اردبیل از جایگاه شاخصی برخوردار بوده تا جایی که در هر محله حمامی احداث شده و کارکرد خود را به عنوان عنصر نظافت و بهداشت بر عهده گرفته است.
حمام آقا نقی در اصل همان حمام ظهیرالاسلام است که در دوران قاجار به نام یکی از رجال که به سمت موتمن الرعایا منصوب شده است تغییر نام می‌دهد.
این اثر تاریخی از حمام‌های وقفی به آستان بقعه شیخ صفی الدین بوده که متصل به حظیره درب اسفریس و مشهور به قطب‌الدین منسوب به سپهسالار شمس الدین ظهیرالاسلام بوده است.
امروز حمام آقا نقی به عنوان موزه مردم‌شناسی اردبیل شناخته می‌شود. دور تا دور بخش اصلی و خزینه‌ها آثار تاریخی و نمادهایی از فرهنگ بومی منطقه به نمایش گذاشته شده است.
در گوشه دیگر گنجینه‌ای از ظروف قدیمی به چشم می‌خورد که در میان آن کوره و قالب دستی ساخت دندان مصنوعی با قدمت ۱۲۰ سال را می‌توان مشاهده کرد.
آثار موجود در موزه حداقل یک قرن قدمت دارند و برخی قدمتشان تا ۷۰۰ الی ۸۰۰ سال نیز می‌رسد.
امامزاده صالح اردبیل
از امامزاده‌های شاخص استان امامزاده صالح است که جنب بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی است. حضرت امامزاده صالح (ع) فرزند امام هفتم شیعیان امام موسی بن جعفر (ع) و برادر امام رضا (ع) است.
در زمان حکومت بنی‌عباس مأمون به قصد فریب دادن مردم و موجه نشان دادن دستگاه عباسی حضرت امام رضا(ع) را به عنوان ولیعهدی به طوس دعوت کرد. متعاقب این امر و عزیمت حضرت رضا (ع) خاندان و منسوبین حضرت که در مدینه و بغداد ساکن بودند به قصد زیارت و التزام در رکاب حضرت به سوی ایران حرکت کردند. از جمله کاروان‌هایی که جانب ایران حرکت کرد، کاروانی بود که حضرت امامزاده صالح (ع) و تنی چند از برادران بزرگوارشان در آن بودند.
پيكر پاك امامزاده صالح بنا به روایت دقیق در شهر اردبیل میدان عالی قاپو و سر مبارکشان در تجريش تهران به خاك سپرده شده است.
جمعه مسجد اردبیل
یکی از مهمترین آثار باستانی اردبیل مسجد جمعه آن است كه برای نخستین بار در قرن پنجم هجری قمری در دوره سلجوقی، بر روی ویرانه‌های یك آتشکده متعلق به عهد ساسانی ساخته شد. زمانی كه مغول‌ها در سال ۱۲۱۷ میلادی شهر اردبیل را نابود كردند، به مسجد جمعه آسیب فراوان وارد آمد و گنبد آن در سال ۶۵۰ هجری قمری با اعمال تغییرات جزئی در معماری دوباره ساخته شد.
این بنا با شماره ۲۴۸ در تاریخ ۲۸ خردادماه سال ۱۳۱۵ جزو آثار ملی به ثبت رسیده و در قسمت شمال شرقی اردبیل و بر فراز تپه‌ای بلند و در میان گورستانی مرتفع، حد فاصل كوچه‌های عبدالله شاه و پیرشمس‌الدین قرار گرفته است.
گردشگران و مسافران می‌توانند برای بازدید رایگان از آثار ذکر شده به محل ستاد مرکزی خدمات سفر استان اردبیل واقع در میدان عالی قاپو مراجعه کنند.
گفتنی است دو تور اردبیل گردی یکی برای قبل از ظهر و دیگری برای بعدازظهر تدارک دیده شده است.