بلوط هایی که در حال جان دادن هستند

در بسیاری از احادیث نیز ائمه معصومین به ضرورت حفظ و نگهداری از درختان اشاره کرده اند. امام صادق (ع) می فرمایند : درخت برای انسان آفریده شد. پس اومکلف گردید به : 1- کاشتن درخت 2- آب دادن به درخت 3- مواظبت نمودن از درخت

امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نیز در حفظ و ضرورت جنگل ها فرمودند: این جنگل ها مال مردم است و نباید آن را خراب کرد. همچنین مقام معظم رهبری در ضرورت حفظ و نگهداری از جنگل ها بیان کردند که : پیام من به همه مردم عزیز ایران این است که درختکاری، ایجاد فضـای سـبز، حفاظت از محیط زیست، حفظ جنگل ها و دیگر منابع حیـاتی کشـور را یک وظیفه اسلامی، انقلابی وجدانی و انسانی به حساب آورند.

در روی کره زمین برآورد شده که حدود 3800 میلیون هکتار جنگل وجود دارد که کمتر از یک سوم خشکی های جهان را شامل می شود. از این مقدار جنگل 33 درصد یعنی حدود 1280 میلیون هکتار جنگلهای سوزنی برگ و 67 درصد یعنی در حدود 2620 میلیون هکتار جنگل پهن برگ می باشد. در حال حاضر نزدیک به 40 درصد مساحت کل جنگل های جهان یعنی حدود 1500 میلیون هکتار تحت پوشش طرحهای جنگلداری قرار دارد و به صورت علمی اداره می شود. اما بر اساس آخرین گزارش سازمان فائو، مساحت کل جنگل‌های جهان ۳ میلیارد و ۴۵۴ میلیون هکتار است که سهم کشور ایران از این میزان تنها ۱۱ میلیون و۷۴ هزار و ۵۵۴ هکتار است.

آن‌گونه که فائو اعلام کرده است جنگل به نقاطی گفته می‌شود که تاج پوشش بالای ۱۰ درصد، توده جنگلی بیش از نیم هکتار و درختان و درختچه‌هایی بلندتر از ۵ متر داشته باشد، در حالی که طبق تعریف ایران که وجود تاج پوششی ۵ درصد به بالا را کافی می‌داند، مساحت کل جنگل های ایران حدود 14/2 میلیون هکتار برآورد شده است. این در حالی است که در گذشتۀ نه چندان دور مساحت جنگل های ایران به 21 میلیون هکتار می رسید که در اثر افزایش جمعیت، توسعۀ شهرها، تاسیسات، صنایع و همچنین تخریب و تجاوز با حیطه جنگل ها کاهش قابل توجهی یافته است.

جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس از قسمت شمال غربی کشور ایران آغاز و سپس غرب و جنوب غرب ایران را طی می‌کند. در بین ۱۱ استان واقع در ناحیه رویشی زاگرس استان های فارس، لرستان و خوزستان مقام های اول تا سوم را از نظر وسعت رویشگاه های جنگلی و درختی دارا می باشند. در مورد وسعت این جنگل‌ها اختلاف نظرهای زیادی بین محققین وجود دارد، به عنوان مثال تره گوبو و مبین در سال ۱۳۴۸ مساحت جنگل‌های بلوط غرب را ۲۸۴۸۰۰۰ هکتار، ثابتی در سال۱۳۵۶ مساحت جنگل های بلوط منطقه زاگرس را ۴ میلیون هکتار، آمار رسمی منتشر شده در برنامه پنج ساله توسعه کشاورزی سال ۱۳۶۵-۱۳۶۱ مساحت این جنگل‌ها را حدود ۲/۵ میلیون هکتار برآورد کرده بود در حالی که ۴-۳ سال بعد سطح آن را حدود ۵/۳ میلیون هکتار اعلام کردند و شریعت نژاد و ابراهیمی رستاقی در سال ۱۳۷۵ مساحت جنگل‌های حوزه ی رویشی زاگرس را ۵۰۵۲۰۰۰ هکتار گزارش نموده‌اند.

اما برا اساس آخرین آمار سازمان منابع طبیعی جنگل‌هاي زاگرس با گستردگي در ۱۱ استان کشور وسعتی در حدود ۶ ميليون هکتار دارد که این میزان ۴۰‌ درصد جنگل‌هاي ايران را تشکيل مي‌دهد. استان لرستان در بین استان های ناحیه زاگرس حدود یک میلیون و دویسصت هزار از جنگل های بلوط را دارا می باشد که حدود 20 درصد از سطح جنگل های بلوط ناحیه زاگرس را شامل می شود. شهرستان کوهدشت نیز به دلیل آب و هوای بهینه جهت رشد درختان بلوط مکان مناسبی برای این درخت می باشد و بر اساس آمار ها حدود 151 هزار هکتار از جنگل های بلوط استان مربوط به شهرستان کوهدشت می باشد.

قسمت عمده ای ازجنگلهای زاگرس هم دراستان ایلام می باشند که همچون سدی محکم دربرابر ریزگردها،هوای پاک را به مردم ایران زمین هدیه میکنند،اما این درختان کهن سال به شدت درمعرض بی مهری مردم قرار گرفته اند،از آتش سوزیهای متعدد گرفته تا قطع وسرشاخه زنیهای بی رویه،بلاهای طبیعی هم مزید برعلت شده وچند سالی است به جان بلوط افتاده وموجب خشکیدگی تعدادزیادی ازاین جنگلهای ارزشمند شده است ،در این بین عده ای عقیده دارند درختانی که خشک شده باید قطع شود، و افراد سودجوهم از این فرصت سوءاستفاده می‌کنند و درخت خشک و تر را با هم قطع می‌کنند.

در حالی که درختان خشک هم به دنبال کوچکترین فرصتی برای جوانه زدن دوباره هستند،ورود بی رویه ی دام به جنگل هم از دلائل دیگری است که بر تخریب افزوده است وموجب فرسایش خاک سطح جنگل شده اند،جنگلی که محل آبخیزوحوزه ی آبریز میباشد،برای حفاظت ازجنگلهای کشور سازمان جنگلها ومراتع وآبخیزداری وجود دارد که تحت عنوان ادارات منابع طبیعی وآبخیزداری درشهرستانها فعالیت میکنند ولی فاقدهرگونه امکانات هستند،این ادارات با پرسنل کم وبدون تجهیزات هرگزازعهده ی حراست وحفاظت برنمی آیند،مسئولین رده ی بالا ی کشورباید فکری اساسی برای حراست ازجنگلها بکنند،همانطوری که برای راهنمایی ورانندگی قانون بازدارنده تصویب شده ،برای حفاظت ازجنگل هم باید قوانینی محکم وبازدارنده تصویب شود تا مردم ازتعرض به جنگل اجتناب کنند،چطور نبستن کمربند ایمنی جریمه دارد ولی قطع درخت که با زندگی مردم ارتباط مستقیم دارد مجازاتی برایش درنظرگرفته نشده است؟

این بی‌توجهی‌ها در کنار خشکسالی و آتش‌سوزی جنگل‌های بلوط را نابود کرده است،به طوری که بر اساس آخرین آمار و تحقیقات انجام شده طی سه سال اخیرهزاران هکتارازجنگلهای بلوط زاگرس دراستان های ایلام ولرستان وچهارمحال وبختیاری و.....نابود شده اند،چنانچه این رویه ادامه داشته باشدظرف ده سال آینده اثری ازبلوط باقی نخواهدماند ومنابع آب شرب وکشاورزی با چالش جدی روبرو خواهدشد.

این درحالی است که نتایج تحقیقی ومشاهدات کارشناسان جنگلداری ومنابع طبیعی نشان داده است که در هر هکتارجنگل بلوط استان ایلام بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ درخت بلوط در مناطق جنگلی استان رویش دارنداما متاسفانه با ورود دام این درختچه های کوچک ازبین میروند وما با وجود ریزش وخشکیدگی، دیگر جایگزینی برای بلوطهای ازبین رفته نداریم،در حوزه ی شهرستان دره شهر با وجود طرحهای متعددی که توسط  دکترمزبانی ریاست  اداره منابع طبیعی، درزمینه های مختلف برای حفظ جنگل صورت گرفته است اما چالشهای گوناگونی پیش روهست که همت مسئولین رامی طلب دتا با این مشکلات مبارزه کنند وجلوی نابودی جنگل رابگیرند،برنمایندگان مجلس فرض است یکی ازدغدغه های اصلی شان راهکارهایی برای صیانت از جنگل بلوط زاگرس باشد،جوانان بیکاری که اقدام به زغال گیری می کنند.

باید مورد توجه قرارگیرندتا دست ازاین کاربکشند وبه منابع طبیعی صدمه نزنند، براساس نظرات کارشناسی مجامع بین المللی ارزش اقتصادی اجتماعی و محیط زیستی و اکولوژیکی هر درخت ۵۰ تا ۱۰۰ ساله بلوط ۲۰۰ هزار دلار حدود ۷۰۰ میلیون تومان برآورد شده است این یعنی از دست دادن هرتعداد درخت بلوط مساوی است با مرگ و نابودی میلیونها انسان.

 نقش درختان بلوط در کاهش آلودگی هوا
طبق بررسی های که دانشمندان روسی در مورد درختان بلوط و نقش آن ها در مبارزه با آلودگی هوا انجام دادند، متوجه شدند که این درختان از طریق آزاد کردن موادی در هوا باعث ضد عفونی هوا و از بین رفتن میکروارگانیسم های مضر و حتی بعضی حشرات می شود. این دانشمندان از روی تحقیقات سال 1956 که توسط شخصی بنام توکین انجام گرفته بود به بررسی درختان بلوط نیز پرداختند و متوجه شدند که این ماده علاوه بر درختان بلوط در درختانی مانند زبان گنجشک، بید و افرا نیز تولید می شود، این ماده فيتونسيد نامگذاری شد.

بنابراین از مواد تولیدی درخت بلوط می توان بعنوان یک ماده ی زیستی برای مبارزه بیولوژیک علیه میکروارگانیسم ها بهره برد، درختان بلوط نیز مانند سایر گیاهان در نتیجه عمل کربن گیری، گازکربنیک هوا را که در اثر تنفس حیوانات، انسان، فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیطی وارد هوا می شوند، جذب نموده و گاز اکسیژن را که یک ماده حیاتی برای موجودات زنده به شمار می رود را آزاد می کنند.

بررسی های انجام شده نشان داده است، هنگام کربن گیری درختان، از 264 گرم گاز کرنیک هوا مقدار 192 گرم اکسیژن آزاد می شود. از این نظر هر هکتار جنگل قادراست، سالانه 5/2 تن اکسیژن آزاد کند که این مقدار تولید اکسیژن می تواند برای تنفس 10 انسان در سال کافی باشد. در زمینه مشکلات ریزگرد ها و تبعات منفی آن ها برای جوامع انسانی تقریبا آحاد مردم آگاه هستند و تبعات و آلودگی هایی را برای استانهای غربی و جنوبی کشور به بار آورده است، درختان و جنگل های بلوط نقش مهمی در مبارزه با این مشکل جوی دارند. بطوریکه تحقیقات نشان داده هر هکتار از این درختان قادرند حدود 68 تن از این آلاینده ها و ریزگردها را رسوب دهند. هرچند که خود این ریزگردها یکی از عوامل تخریبی این درختان محسوب می شوند.

امید وارم مسئولین استان ومردم شریف وبافرهنگ بیش ازپیش پی به ارزش این نعمت الهی برده باشند ودر راستای حفاظت ازآن گام بردارند.

منبع: سیمره خبر