به گزارش تابناک مازندران، با شروع فصل سرما برداشت محصولاتی همچون نیشکر در مناطق شمال کشور آغاز می شود و بعد از برداشت فرآورده های بسیاری از آن بدست می آید که به همین مناسبت در شهرستان قائم‌شهر در روستای سیف کتی جشنواره ای با عنوان "جشنواره لَلِه شَکِر (نیشکر)" در روز جمعه 18 دی همراه با کانوال شادی برگزار می شود.
استحصال سنتی شکر قرمز از این گیاه تاریخی در فصل زمستان، گرمای تازه‌ای به سبد غذایی خانواده‌های مازندرانی می‌بخشد.
محصول فرآوری شده آن شکر قرمز یا شکر لـله پرداخته است.
نِیشِکَر گیاهی بلند است از جنس تباشیر، از تیره غلات و بومی مناطق معتدل گرم تا مناطق حاره. بر اساس طبقه‌بندی‌های مختلف ۶ تا ۳۷ گونه دارد و دارای ساقه ضخیم و بند بند است و قسمت داخلی ساقه آن لیفی و حاوی مقادیر زیادی عصاره شکر است و همچنین بلندی ساقهٔ آن بین ۲ تا ۶ متر می‌باشد.
این گیاه در حدود 200 کشور کشت می‌شود و از برداشت آن، هر سال در حدود ۱۳۲۴ میلیون تن شکر تولید می‌شود. در سال ۲۰۰۵ برزیلبا اختلاف زیادی بزرگترین تولیدکنندهٔ نیشکر بوده است.
در چند دهه گذشته به منظور تهیه شکر قرمز کشت گیاه نیشکر در مناطق جلگه ای استان مازندران رواج داشت برای گرفتن شیره نیشکر و تبدیل آن به شکر قرمز از وسیله ای چوبی به نام "کلیا" که به ابتکار اهالی محلی تماماً از چوب ساخته شده استفاده می شود. به این منظور سرپناهی به ابعاد تقریبی 5×15 متر مربع با مصالح سنتی موجود در محل که بیشتر از نی و چوب بود برپا می شد و در وسط این سرپناه "کلیا" قرار می گرفت.
در 70 هکتار از زمین های کشاورزی شهرستان قائم‌شهر نیشکر به عنوان محصول اصلی کشت شده است و در مازندران بهترین نوع شکر قرمز در روستاهای چپی، ریکنده، کوتنا، پرچینک، سید ابوصالح، بشل سوادکوه، منطقه بابل کنار در روستاهای قران تالار، سید کلا، کاردرکلا، امیرکلا، درازکلا، شیردارکلا و گاوان کلا کشت تولید می شود.
استان مازندران دارای 30 کارگاه کوچک تبدیل و فرآوری شکر سرخ است که فرایند آبگیری و استحصال شکر سرخ از نی تر در آن انجام می پذیرد.
میانگین هزینه کاشت، داشت و برداشت در یک هکتار نیشکر حدود 60 میلیون ریال و درآمد حاصل از کشت این محصول در هر هکتار 220 میلیون ریال است. هم اکنون 12 کارگاه فرآوری نیشکر در شهرستان قائم‌شهر فعال است.
در صورتى که زمین هاى مازندران که از نوع خاک سیاه هستند خود از بهترین زمین ها براى کشت بذر و قلمه نیشکر به شمار می‌روند.
رقم هاى نیشکر را به واسطه ضخامت و بلندى ساقه و به خصوص رنگ آن مى شناسند و نوع نیشکر بومى مازندران شکر قرمز است که باید در صورت توجه به کشت مجدد نیشکر در این استان، نسبت به اصلاح نژادهاى نیشکر و ایجاد رقم هاى جدید و افزایش قند آن کوشش کرد تا کشت نیشکر که حتى آثار آن هنوز به صورت طبیعى در مازندران وجود دارد، مجدداً زنده و احیا شود.
تاریخچه کشت نیشکر
50 سال پیش کشت این محصول در مازندران رواج پیدا کرد، اما پس از آن و به مدت 40 سال به دست فراموشی سپرده شد ولی در ده سال اخیر رونق یافته است.
شیره حاصله از مرحله آبگیری در دیگ های بزرگ مسی 200 لیتری معروف به (كلا) ریخته می شود و هر هكتار به طور متوسط 200 تا 250 كلا یا دیگ 200 لیتری نیشكر تولید می كند، چیزی حدود 50 هزار لیتر شیره خام است و میانگین عملکرد این محصول در ھر ھکتار، دو تن و متوسط قیمت ھر کیلوگرم 100 ھزار ریال است.
شكر قرمز یا نیشكر علاوه بر آنكه خاصیت داروئی دارد، همراه با چای مورد استفاده قرار می گیرد. برای تهیه قند قرمز كه اصولا اشتهاآور نیز است بعد از این كه نیشكر كوبیده و آبگیری شد آن را داخل دیگ های بزرگ می ریزند و پس از ساعت‌ها جوشیدن سفت می شود.
اجمد باوند سوادکوهی پژوهشگر تاریخ در گفت وگو با ایسنا با بیان اینکه دو نوع لل در منطقه کشت می شد یکی هندی لل و دیگری کل لل، هندی لل مانند جارو بوده که تخم داشت، اظهار کرد: بذر آن را در زمین می پاشیدند و بعد از یک ماه وجین برداشت می‌کردند، این لل فقط شیره دارد و شکر از آن به دست نمی آید.
وی با اشاره به اینکه بذر نیشکر را از خود نی که قطعه قطعه می‌کردند به اندازه 5 تا 10 سانتی متر در زمین به فاصله 30 سانتی متر می کاشتند، تصریح کرد: کاشت آن در اوایل اسفند بعد از یک الی دو ماه وجین می کردند و برداشت آن اواخر پاییز بود که این نیشکر دارای کف، دشو و شکر قرمز بود.
باوند با عنوان به اینکه در گذشته نیشکر بعد از اینکه برگ هایش از آن جدا شد به اندازه 10 تا 15 سانتیمتر قطعه قطعه می شد، افزود: در نقطه ای بنام کلاسر نیشکرها را آب گیری می کردند، "کلاسر محوطه ای بود مسقف از برگ نی و گاله در وسط و استوانه ای که گاو یا اسبی به دور استوانه می چرخید و نیشکر را آب گیری می کردند؛ عصاره حاصل از نیشکر را در دیگ بزرگ ریخته و آن را غلیظ می کردند.
وی با بیان اینکه عمل آوری عصاره نیشکر مهارت خاصی می خواست که کار هرکس نبود حداقل به 12 ساعت زمان نیاز داشت تا از آن کف و سپس دشو یا دوشاب و شکر قرمز به دست آورند، ادامه داد: هنگامی که عصاره نیشکر را در دیگ می ریختند یک یا دو نفر می بایست عصاره را "کترا" بزند تا تبدیل به کفی سفید رنگ شود اولین کف تلخ بود به آن تله کف می گفتند و بیشتر دشو و شکر قرمز از این عصاره درست می کردند چون ماندگاری آن زیاد بود.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه هنگامی که گاو یا اسب دور استوانه میچرخید یک یا دو تا از فرزندان خانواده را روی چوب پشتی اسب یا گاو سوار می کردن و آنها گاو یا اسب را به حرکت در می آوردند، یادآور شد: به هنگام تحریک حیوان برای حرکت ترانه می خواندن و ترانه ها معمولا امیری خوانی بود و همچنین شب ها در کلاسر لل وا می زدند و بیشتر داستان شکار و شاهنامه و اشعار امیر مازواری می خواندند.
وی ادامه داد: سوخت آتش هیزم و دیگ ها از جنس مس بود که به فاصله 120 سانتی متر از زمین فاصله داشت و بر روی چینه گلی بنا می شد و هر چند سال دیگ را با عنصر خاصی به اصطلاح قلیایی می کردند تا درخشندگی خود را بدست آورد.
به گزارش ایسنا، دبیر جشنواره نیشکر قائم‌شهر نیز با بیان اینکه در سال گذشته بیش از 150 تن نیشکر از مزارع نیشکر قائم شهر تولید شد، اظهار کرد: با توجه به تولید محصول نیشکر در این شهر با کیفیت مناسب برگزاری چنین جشنواره هایی لازم است.
عباد طیبی سیف کتی با اشاره به اینکه کشت این محصول نقش مھمی در درآمدزایی و افزایش توان اقتصادی خانوار بهره بردار دارد، عنوان کرد: باید برای تولید نیشکر و افزایش بهره وری در روستا کشاورزان را تشویق کنیم که این جشنواره می تواند هم روستاییان را حمایت کند که در روستا بمانند و از این محصولات برای توید استراتژیک استفاده کنند.
دبیر جشنواره نیشکر در خصوص برنامه های این جشنواره گفت: این جشنواره در قالب کارناوال های شادی و صنایع دستی برای افزایش شناسایی عموم مردم از زحمات کشاورزان و همچنین در این جشنواره موسیقی سنتی و بازی محلی، شعرخوانی و تجلیل و کارگاه آموزشی و پاکسازی زباله های منطقه توسط انجمن رفتگران طبیعت مازندران اجرا می شود.
وی اعلام کرد: جشنواره نیشکر از ساعت 9 الی 16:30 برگزار می شود.
از نظر تجاری نیشکر در طیف وسیعی از اراضی و خاک ها کشت می شود و در زمین های مسطح تا خیلی شیب دار و در خاک های آبرفتی و بنابراین مازندران می تواند جایگاه مناسبی برای کشت ارقام ویژه نیشکر باشد و از این طریق در ایجاد خودکفایی در تولید این محصول استراتژیک در کشور نقش آفرینی کند.
استفاده از مواد خوراکی ارگانیک مورد توجه جدی است و شکر سرخ به دور از هر گونه سم و کود است.