به گزارش خبرگزاری فارس از دماوند، وقایعی مانند زلزله، سیل، بهمن و مواردی از این دست، از جمله رخدادهای طبیعی هستند که ممکن است در هر شهر و کشوری اتفاق بیافتد؛ حوادث تلخی چون زلزله رودبار، بم و زلزله اخیر کرمانشاه، اتفاقاتی ناگوار بودند که علاوه بر صدمات روحی، هزینههای اقتصادی بسیاری برای جبران خسارات در پی داشت.
اگر به سابقه سونامی، زلزله و حوادث طبیعی در بسیاری از کشورهای جهان بنگریم، میبینیم که ضربههای سنگین ناشی از این حوادث موجب شده تا مسئولان به این فکر بیفتند که به شکل اساسی به حلوفصل موضوع بپردازند تا در صورت تکرار حادثه، آسیب کمتری دامنگیر خانوادهها و دولت در راستای بازسازی آن شود.
حال این سؤال برای ما به وجود میآید که کشور عزیز ما ایران در این خصوص چه اقداماتی کرده است؟ آیا زلزلهها و سیلهای تاریخی تلنگری بر بازسازی اساسی منازل، بیمارستانها و معابر شده یا اینکه به اقداماتی سریع و غیراساسی بسنده شده است؟
به عنوان مثال پس از زلزله اخیر کرمانشاه اگر مسؤولان و مردم، با وجدان کاری به ساخت سرپناه برای زلزلهزدگان پرداخته باشند که هیچ، اما در غیر این صورت، با وقوع زلزلهای مجدد «همان آش و همان کاسه است».
دماوند از جمله شهرستانهای استان تهران است که با وجود گسل شناخته شده مشا، در معرض وقوع زلزله قرار دارد که بنا بر گفته معاون مرکز لرزهنگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، در سال 1830 زلزلهای به بزرگی 7.1 ریشتر را به خود دیده است.
*فعالیت گسل مشاء بر گسل شمال تهران مؤثر است
بهزاد پورمحمد در نشست ستاد حوادث که در آذرماه سال گذشته در شهرستان دماوند برگزار شد، با توجه به زلزلههای مداوم کشور در سال 96 اظهار کرد: ما در ایران چهار پهنه زلزلهخیز داریم که استان تهران در پهنه البرز-آذربایجان قرار دارد.
وی افزود: استان تهران دارای گسلهای خاصی است که در سالهای گذشته زلزله 7 ریشتری را تجربه کرده و گسلهای شمال تهران، مشاء و ری از گسلهای اصلی این استان هستند.
معاون مرکز لرزهنگاری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران ادامه داد: با توجه به این که زلزلههای بزرگ در دوره بازگشت به وقوع نپیوسته است، این امر دلیل نمیشود که از احتمال وقوع آنها غافل باشیم؛ چراکه در سالهای گذشته سه زلزله تاریخی در حوالی شهرستان دماوند به ثبت رسیده است.
پورمحمد از وجود یک ایستگاه لرزهنگار در جنوب شهرستان دماوند در حوالی روستای هاشمک خبر داد و گفت: گسل مشا اصلیترین گسل شهرستان دماوند است و گسلهای سربندان، زرین کوه و مابقی جزو گسلهای فرعی هستند؛ اگر گسل منطقه مشا فعال شود، روی گسل شمال تهران نیز تنش ایجاد میکند.
*زلزله مهیب تهران
علاوه بر این برخی منابع دیگر نیز اشاره به آخرین زلزله مهیب تهران در سال 1830 دارند که این زلزله در اثر حرکت گسل مشاء و با بزرگی 7.1 ریشتر در 187 سال پیش رخ داد؛ گفته شده که در سالهای مختلف چندین زمینلرزه در تهران احساس شد و بر اثر زلزله سال 1209، مناطق شمیرانات و دماوند تقریبا به طور کامل ویران شده و حدود 70 روستا در شرق جاجرود از بین رفتند.
اما این مطالب نه برای اینکه ترس در جان هم وطنانمان رخنه کند، بلکه برای این بیان شد تا قدری جدیتر بر این موضوع نگاه کنیم که با وجود گسل بزرگی چون گسل مشاء در شهرستان دماوند، چه تدابیری در این خصوص اندیشیده شده است؟
چه میزان بافت فرسوده در این شهرستان وجود دارد؟ آیا منازل تازه تأسیس از جمله واحدهای مسکونی مهر از استحکام کافی برخوردارند؟ در صورت وقوع زلزله در این شهرستان، چه میزان خسارت به آن وارد میشود؟
ممکن است که در بسیاری از موارد، روند نوشدارو پس از مرگ سهراب همچنان ادامه داشته باشد؛ اما آیا شهرستان دماوند روندی متفاوت برای خود در نظر گرفته است؟
*70 روستای دماوند در پهنه خطر زمینلرزه
در این خصوص معاون بازسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان تهران در نشستی با محوریت بررسی و ارزیابی بافتهای فرسوده شهرستان دماوند که در بهمنماه سال جاری برگزار شد، از قرارگیری 70 روستای این شهرستان در پهنه خطرزمین لرزه خبر داد.
حمیدرضا روستایی با بیان اینکه 67 درصد از واحدهای مسکونی روستایی شهرستان دماوند نامقاوم هستند، اظهار کرد: طبق برنامه کیفی، احیای بافت فرسوده به صورت برش شهرستانی آماده است؛ استان تهران 226 هزار و 918 واحد دارد و سهم شهرستان دماوند 7548 واحد است.
وی افزود: از ابتدای طرح سال 84 تا 97، شهرستان دماوند توانسته 193 واحد مسکونی را نوسازی کند و امسال این رقم 18 واحد شده است که در این زمینه ضعف وجود دارد.
معاون بازسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان تهران بیان کرد: 25 روستا در شهرستان دماوند از تسهیلات نوسازی استفاده کردهاند و تعدادی از روستاها به دلایل مختلف از این تسهیلات استفاده نکردهاند.
*مشکلات پرداخت تسهیلات نوسازی بافتهای فرسوده
همچنین محسن حاجی عزیزی، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان دماوند در این نشست، از مشکلات پرداخت تسهیلات برای نوسازی بافتهای فرسوده خبر داد و گفت: در برخی از روستاها تراکم خانهها بالاست و بافت متراکم کوهستانی دارند، علاوه بر این در برخی از روستاها نیز نوع بافت و ضوابط طرح هادی باعث میشود که قادر به پرداخت تسهیلات نباشیم.
وی با بیان اینکه زلزله خبر نمیکند، از حساسیت بافتهای فرسوده در این خصوص سخن گفت و تصریح کرد: انتظار میرود که مردم نسبت به اعطای تسهیلات 25 میلیون تومانی مطلع شوند تا به این ترتیب باعث رشد و تعالی روستاهای شهرستان دماوند شویم.
حال کمی به وضعیت بافتهای فرسوده در روستاهای شهرستان دماوند بپردازیم؛ این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و رودهن است که در مجموع شامل 5 دهستان، 5 شهر و 111 روستاست.
*64 درصد از بافت روستاهای بخش مرکزی نیازمند بازسازی است
بخشدار مرکزی شهرستان دماوند در خصوص وجود بافتهای فرسوده در این شهرستان اظهار داشت: یکی از موضوعاتی که در سال جاری به جهت استخراج آمار در راستای ارائه تسهیلات مورد پیگیری قرار گرفت، بحث بافتهای فرسوده در این شهرستان بود.
وی افزود: پس از برگزاری نشستهای مختلف با بنیاد مسکن و بر اساس آخرین آمار، 64 درصد از ساختوسازهای روستاهای بخش مرکزی نیازمند بازسازی و ایجاد بنای جدید هستند که از این میزان، حدود 12 درصد توسط مالکان برای دریافت تسهیلات و اخذ پروانه جدید اقدام کردند.
بخشدار مرکزی دماوند از روستاهای دلیچای مانند کهنک، یهر، مومج و همچنین گرمابسرد به عنوان روستاهایی که بیشترین میزان بافت فرسوده در بخش مرکزی دماوند را دارند نام برد و گفت: روستاهایی مانند جابان، سربندان، اوچونک و آیینهورزان کمترین میزان بافت فرسوده را دارا هستند.
حیدری در خصوص اینکه آیا بافتهای فرسودهای که مورد بازسازی قرار میگیرند، استحکام لازم را در برابر حوادثی مانند زلزله دارند بیان کرد: قطعا صدور پروانه مجدد و دستور طراحی نقشه جدید، تحت نظارت مهندسانی است که از مرحله تخریب ساختمان تا صدور پایان کار تحت نظارت نظام مهندسی قرار دارد؛ از این رو این بناها استحکام لازم را خواهند داشت.
وی اشارهای به افزایش نرخ مصالح ساختمانی و کاهش تقاضای ناشی از این موضوع از سوی افراد در جهت نوسازی بافتهای فرسوده داشت و تصریح کرد: برای اینکه بتوانیم با سرعت گذشته نوسازی بافتهای فرسوده را پیش ببریم، نیازمند افزایش تسهیلات ویژه از سوی بنیاد مسکن در سطح کلان هستیم.
*حادثه خبر نمیکند!
نگارش این گزارش بهانهای بود تا قدری جدیتر به موضوع نوسازی بافتهای فرسوده بهویژه در مناطقی مانند شهرستان دماوند که دارای گسلهای متعدد هستند نگاه کنیم و این موضوع را مدنظر قرار دهیم که «حادثه خبر نمیکند».
قطعا اگر مردم کمتر به فکر صرفهجویی در استفاده از مواد ساختمانی مرغوب باشند، پیمانکاران و عوامل اجرایی ساخت بنا به امنیت جان مردم بیشتر اهمیت داده و مسئولان ناظر پروژههای ساختمانی کماکان از ارائه مجوز برای ساخت منازل ناامن خودداری کنند، همه ما شرایط بهتری خواهیم داشت.
با نگاهی منصفانه به وضعیت شهرستان دماوند میبینیم که مسؤولان این شهرستان، دلسوزانه حافظ جان، مال و امنیت شهروندان و روستاییان بوده و مدافع حقوق حقه آنها هستند.
اما با توجه به شرایط اقتصادی کنونی، شاید لازم باشد تا تسهیلات بیشتر با شرایط مناسبتری در اختیار افراد قرار گیرد تا بتوانند اقدامات لازم در راستای نوسازی منازل خود را پیگیری کنند که مسلماً این امر از عهده ادارات و مسؤولان شهرستانی خارج است.
در هر صورت یادمان باشد که باید «دست در دست هم دهیم به مهر» تا «میهن خویش را کنیم آباد».
گزارش از: سپیده تقیبخشی