تابناک فارس به نقل از باشگاه خبرنگاران: آب، مایه اصلی حیات و از ضروریات زندگی بشر است، که نه تنها برای آشامیدن و کار‌های روزمره کاربرد دارد بلکه برای رونق صنعت و کشاورزی نیز اهمیت اساسی دارد و کمبود آن انسان را با مشکلاتی جدی روبرو می‌کند.
بحران آب اثرات نامطلوبی بر روی زندگی انسان و توسعه یک جامعه می‌گذارد، فارس یکی از قطب‌های مهم کشور در عرصه کشاورزی است و هرگونه تنش آبی تاثیر نامطلوبی بر کیفیت زندگی شهروندان و توسعه این استان می‌گذارد.
علی بوستانی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب فارس در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: استان فارس دارای ۱۱۳ شهر است که ۷۵ شهر استان در شرایط مطلوب آبی قرار دارند، ۱۲ شهر آن در شرایط تنش آبی به سر می‌برند و سایر شهر‌ها نیز در وضعیت نامناسبی قرار دارند، اما بنا به دلایلی حاضر به اعلام شهر‌هایی که در شرایط تنش آبی قرار دارند، نشد.
۷ درصد جمعیت شهرهای فارس با بحران آب مواجه هستند
او بیان کرد: از مجموع شهرستان‌های فارس، ۸ شهر استان دارای شرایط بحرانی بودند که معادل ۷ درصد جمعیت استان را در خود جای داده اند، با اقدامات انجام شده مشکل تامین آب در ۴ شهر برطرف شده و سعی بر آن است تا تابستان آینده مشکل تامین آب در ۴ شهر دیگر نیز برطرف شود.
۱۸ درصد روستا‌های استان فارس درگیر بحران آب هستند
بوستانی در رابطه با وضعیت روستا‌های استان فارس گفت: ۱۸ درصد جمعیت روستایی فارس معادل ۴۲۸ روستای استان در شرایط بحرانی تامین آب آشامیدنی قرار دارند، همچنین ۶۹۶ روستای استان دچار تنش آبی هستند، ۵۲ درصد جمعیت روستایی استان مشکلی در زمینه تامین آب آشامیدنی ندارند و ۶٣٣ روستا نیز از طریق تانکر سیار آبرسانی می‌شوند.
او در ارتباط با علل کم آبی در استان فارس، افزود: مشکل اصلی در بحث آبرسانی به شهر و روستا‌های استان خشکسالی در سال‌های گذشته، پایین رفتن سفره آب زیر زمینی و کمبود منابع آب آشامیدنی و بهداشتی در مناطق مختلف استان است.
بوستانی بیان کرد: بخشی از هدر رفت آب ناشی از فرسودگی خطوط انتقال و شبکه‌های آب آشامیدنی شهر و روستا‌ها بوده، که تلاش‌های زیادی برای بازسازی خطوط انتقال آب و شبکه‌های فرسوده انجام شده، اما نیازمند برنامه ریزی و اختصاص اعتبارات بیشتری است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان فارس گفت: هزینه بازسازی شبکه‌های فرسوده آب در شهر و روستا‌های استان مبلغ زیاد و قابل ملاحظه‌ای است، اما به دلایلی حاضر به اعلام مبلغ مورد نیاز برای اجرای طرح بازسازی نشد.
او با اشاره به اجرای طرح‌های متعدد شرکت آب و فاضلاب در سطح استان افزود: تا پایان سال تعدادی از این طرح‌ها به بهره برداری می‌رسد.
بوستانی بیان کرد: از مهم‌ترین طرح‌های شرکت آب و فاضلاب می‌توان به ساخت تصفیه خانه، اجرای شبکه فاضلاب شهری و خطوط انتقال فاضلاب در ۶ شهرستان از جمله آباده، سپیدان، فیروزآباد، داراب، فسا و نی ریز می‌توان اشاره کرد.
بحران آبی پدیده‌ای کوتاه مدت نیست بلکه ناشی از یک دوره طولانی خشکسالی و برداشت‌های غیر اصولی و بی رویه از منابع آب زیرزمینی است.
استان فارس در منطقه گرم و خشک واقع شده است و سال‌های متوالی با خشکسالی و کمبود ریزش‌های جوی مواجه بوده، بنابراین نباید انتظار داشت که در کوتاه مدت و قرار گرفتن در دوران ترسالی و پربارش مشکل بحران آب حل شود.
افزایش ۶۱ درصدی بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت
فرزانه مقدم کارشناس آمار اداره کل هواشناسی استان فارس نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما در رابطه با میزان بارندگی استان فارس نسبت به سال‌های گذشته، گفت: در سال زراعی ۹۸-۹۷ میزان بارش ۳۹۶ و ۳ دهم میلی متر مکعب بوده این در حالی است که سال‌های قبل از آن درگیر خشکسالی بود و در سال زراعی ۹۹-۹۸ میزان بارندگی ۴۶۱ و ۷ دهم میلی متر مکعب بوده که نسبت به پارسال ۱۷ درصد و نسبت به میانگین بلندمدت ۶۱ درصد افزایش داشته است.
افزایش ۶۱ درصدی بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت
علی رغم اینکه میزان بارندگی در ۲ سال گذشته افزایش قابل توجهی یافته، اما با توجه به خشکسالی‌های اخیر و برداشت‌های بی رویه سفره‌های آب زیرزمینی خالی شده است.
عزت الله رئیسی استاد دانشگاه شیراز هم در گفت‌وگو با خبرنگار ما در رابطه با علت شکل گیری بحران آب در استان فارس اظهار کرد: میزان آب مصرفی هر بخش باید مطابق با میزان بارندگی سالانه آن منطقه باشد، برداشت بیش از اندازه باعث استفاده از ذخیره سال‌های گذشته و پایین‌تر رفتن سطح سفره آب زیر زمینی می‌شود.
او معتقد است که برداشت بیش از میزان بارندگی سالانه چه در سال‌های خشکسالی و چه در دوره ترسالی سبب پایین‌تر رفتن سفره آب زیرزمینی و ادامه یافتن بحران می‌شود.
رئیسی بیان کرد: هیچ راهی وجود ندارد مگر اینکه میزان برداشت آب کاهش یابد، زمانی که برداشت آب کمتر شود میزان قابل توجهی از آب ذخیره می‌شود که در تقویت سفره‌های آب زیرزمینی موثر است.
مصرف سرانه آب در ایران ۲۰۰ تا ۲۵۰ لیتر است
او افزود: مصرف سرانه آب در ایران از سایر کشور‌ها بسیار بیشتر بوده، طبق آمار مصرف سرانه آب برای هر فرد در کشور ما در ۲۴ ساعت ۲۰۰ تا ۲۵۰ لیتر است در حالی که سرانه جهانی آن ۱۰۰ تا ۱۵۰ لیتر است.
رئیسی با بیان اینکه باید مصرف آب در خانوار‌ها به این آمار جهانی برابر شود، ادامه داد: با استفاده از شیر‌ها و سرویس بهداشتی‌های کم مصرف، سامانه‌های نوین آبیاری برای باغچه‌ها و ایجاد سایبان برای کولر‌ها می‌توان مصرف آب را به کمترین حد ممکن رساند.
او گفت: خالی شدن سفره‌های آب زیر زمینی نیازمند توجه جدی به بخش کشاورزی است، در این بخش نیز باید برداشت را به کمترین حد ممکن برسانیم.
رئیسی از جمله راهکار‌های کاهش مصرف در بخش کشاورزی را استفاده از سیستم آبیاری نوین قطره‌ای و بارانی، تغییر الگوی کشت یعنی کاشتن گیاهانی که نیاز آبی کمتری دارند، همچنین استفاده از کشت‌های گلخانه‌ای و کم کردن سطح زیر کشت به تناسب بین کشاورزان عنوان کرد.
او بیان کرد: اگر ۱۰ تا ۱۵ درصد از مصرف را کاهش دهیم ۱۰ تا ۱۵ سال زمان می‌برد تا به حالت تعادل برسیم به علت اینکه ما سال‌ها اضافه برداشت کرده ایم و سال‌ها طول می‌کشد تا کمبود آب جبران شود.
استاد دانشگاه شیراز ادامه داد: در زمان‌های گذشته که کشاورزی به صورت سنتی بود با بروز خشکسالی میزان مصرف آب از قنات و چشمه کم می‌شد، اما در شرایط کنونی کشاورزان با استفاده از امکانات فنی پمپاژ و تلمبه استفاده از منابع آب را چند برابر کرده اند هر چند با توسعه فناوری می‌توان مصرف آب کشاورزی را بهینه کرد.
همکاری مردم و فرهنگ سازی بهترین راه حل بحران آب
رئیسی معتقد است که تنها با آگاه سازی مردم و فرهنگ سازی در مورد اهمیت استفاده مناسب از آب می‌توان دوران بحران آبی را پشت سر گذشت.
او افزود: در سایر کشور‌ها به ویژه کشور‌های اروپایی زمانی که بحران آب یا کم آبی پیش می‌آید به همه مردم دستور داده می‌شود که همگی مصرف آب خود را به یک میزان مشخص شده کاهش دهند، از پرکردن استخر ها، آب دادن به چمن‌ها و استفاده‌های غیر ضروری از آب خودداری کنند و در حد امکان در مصرف آب صرفه جویی کنند.
بحران آب و خشکسالی پدیده تازه‌ای نیست با توجه به این که کشور ما در یک منطقه گرم و خشک واقع شده از زمان‌های گذشته با این مشکل روبرو بوده است، وجود چاه ها، قنات‌ها و سد‌هایی که از گذشتگان به یادگار مانده به خوبی نشان می‌دهد که کشور ما از ابتدا با مشکل آب روبرو بوده، اما در حال حاضر با توجه به خشکسالی‌های چند سال گذشته در کشور و استفاده بیش از حد از سفره‌های آب زیرزمینی حالا زمان آن رسیده است که با تغییر الگوی مصرف در استفاده بهینه از آب تلاش کنیم چرا که خالی شدن سفره‌های آب زیرزمینی پیامد‌های منفی زیادی برای استان و کشور دارد.
با فرهنگ سازی در مورد استفاده بهینه در بخش کشاورزی، صنعت و مصرف خانوار‌ها از یک سو و مدیریت و برنامه ریزی برای آب ذخیره در پشت سد‌ها و همچنین بازسازی خطوط فرسوده انتقال آب و استفاده مجدد از سیستم فاضلاب از هدر رفت آب جلوگیری کرد و با موفقیت بحران را پشت سر گذاشت.
