همه آنچه که باید در مورد شیراز بدانید

مروری بر تاریخ شهر شیراز

بر اساس افسانه ‌ها، شیراز فرزند تهمورس از پادشاهان سلسله ی پیشدادیان شهر شیراز را تأسیس کرد و نام خود را به آن داد. از آن طرف بر اساس بررسی کتب تاریخی، شهر شیراز در قرن ۱ هجری پایه گذاری شد. اگر برایتان سوال است که چرا بر روی این شهر اسم شیراز را نهادند، باید به خدمت شما عارض شویم که کسانی که بنیان گذار این شهر بودند، نامش را از قلعه ای در اطراف این شهر که قبل از اسلام ساخته شده بود و به همین نام بود، عاریت گرفتند.

البته این ها به این معنی نیستند که شیراز قبل از ورود اسلام اصلا وجود نداشته بلکه بر عکس، این شهر از تاریخ پیچیده ای برخوردار است. در لوح های یافت شده در تخت جمشید از شیراز با نام های ish-si-ra-Ti (ایش-سی-را-تی) و یا نام هایی از این قبیل یاد شده است. درباره ی ریشه ی نام شیراز باید این را بدانید که بر اساس بررسی های تاریخ شناسان، شر به معنای خوب و راز که هم ریشه ی رز است می دانند اما، درباره ی راز خیلی ها هنوز اتفاق نظر ندارند. بنا به نوشته ی کتاب صورالاقالیم، از جهت وجود دام‌ های بسیار در دشت شیراز آنجا را شیرساز نامیده‌ اند.

شیراز همیشه در طول تاریخ خود مرکز استان فارس نبوده ‌است. جان لیمبرت، که یک ایران شناس و مدرس سابق دانشگاه شیراز بوده درباره ی شهر شیراز می گوید که: کتیبه ‌ای ایلامی در تخت جمشید موجود است که حاوی نام قلعه ‌ای بنام تیرازیس یا شیرازیس(بالاتر اشاره کردیم) است. بر اساس یافته های او و همچنین با توجه با اشارات موجود در منابع اسلامی و سایر اسناد و شواهد باستان ‌شناسی با توجه به مهرهایی مربوط به اواخر ساسانی و اوایل اسلام است، نام شیراز در این لوح ها یافت شده است.

در کتب تاریخی پس از اسلام آمده است که شهر شیراز در زمان قدیم ی دایره ی نامنظم بوده است که در اطراف آن حصار و برج های مختلفی وجود داشته و بخش های داخلی آن به ۱۱ بخش مختلف تقسیم می شده است. شهر شیراز هیچ زمانی از بزرگان و اولیا خالی نبوده و به همین دلیل به آن برج اولیا نیز می گفتند. در قرن ۴ و ۵ هجری قمری سلسله ی آل بویه در فارس، شهر شیراز را به عنوان پایتخت انتخاب کردند و در این شهر مساجد، قصرها، کتابخانه و حصاری در آن بنا نمودند.

در هنگام حمله ی چنگیز خان مغول، شیراز از تخریب و قتل عام در امان ماند زیرا حکمرانان محلی به پرداخت مالیات به مغولان راضی شدند. در قرن ۱۳ میلادی نیز شهر شیراز به دلیل رونق علم، فرهنگ و هنر به دارالعلم مشهور شد. همانطور هم که مستحضر هستید، تعداد زیادی از شاعران، صوفیان و فیلسوفان مشهور ایرانی در شیراز متولد شده ‌اند که سهم مهمی در به شهرت رسانیدن شهر شیراز داشته ‌اند که از بین آن ‌ها می ‌توان به سعدی، حافظ و ملاصدرا اشاره کرد.

شهر شیراز مرکز استان فارس است و در جنوب غربی ایران قرار گرفته است. شیراز از شمال به مرودشت و اردکان، از غرب به ممسنی و کازرون، از جنوب به فراشبند، فیروزآباد، جهرم و فسا و از شرق به استهبان، نیریز و ارسنجان محدود می رسد. مساحت شیراز ۸۹۱/۱۷۸ کیلومتر مربع است و طول آن ۴۰ کیلومتر و عرض آن ۱۵ تا ۳۰ کیلومتر است و در منطقه ‌ای به وسعت ۱۲۶۸ کیلومترمربع گسترده شده است.

 بر طبق نتایج آخرین سرشماری که از جمعیت شیراز در سال ۱۳۸۸ به عمل آمده، جمعیت شیراز نزدیک به ۱٫۵ میلیون نفر بوده و به عنوان ششمین شهر پرجمعیت ایران بعد از تهران، مشهد، اصفهان، تبریز و کرج به حساب می ‌آید. بر طبق آخرین تقسیمات اداری شیراز به ۹ منطقه ی مستقل شهری تقسیم می شود که زرقان در شمال، ارژن در غرب، کوار در جنوب و سروستان و کربال از شرق بخش‌ های زیر مجموعه ی آن را تشکیل می‌ دهند.

شاهچراغ

آب و هوای شهر شیراز
میانگین دمای سالیانه ی شیراز به صورت متوسط ۱۸ درجه، بارش سالیانه ۳۳۷ میلی‌ متر و تعداد روزهای یخبندان ۲۹ روز است. شیراز در منطقه ی معتدل شمالی قرار دارد و آب ‌و هوای آن سرد است ولی به سبب ارتفاع زیاد از سطح دریا از نقاط هم‌ عرض خود، مانند کازرون و گناوه بسیار خنک ‌تر است. بارندگی آن در فصل های پاییز و زمستان و اوایل بهار است. از قدیم جغرافی ‌دانان، فارس را به دو بخش گرمسیر و سردسیر تقسیم کرده ‌اند. به یاد داشته باشید که برای سفر به شیراز، بهترین زمان سفر به این شهر، ماه اردیبهشت است. در این ماه نه از شلوغی های نوروز خبری هست و نه از گرمای تیر و مرداد.

دوست دارید در سفر به شیراز همچون یک شیرازی اصیل این شهر را بگردید؟ پیشنهاد می کنم که راهنمای سفر به شیراز را مطالعه نمایید.

جاذبه های شهر شیراز

حمام وکیل | Vakil Bath
حمام وکیل در دوره زندیه در مرکز شیراز، در نزدیکی بازار وکیل ساخته شد. در ساخت این حمام از پیشرفته ترین معماری زمان خود استفاده شد. گرم خانه با سنگفرش پوشیده شده و در زیر سنگفرش ها دالان هایی باریک وجود دارد تا هوای گرم و بخار در آن جریان یابد و باعث گرم شدن کف حمام شود. برای اینکه از ورود هوای سرد به داخل حمام جلوگیری شود درب ورودی آن را کوچک ساخته اند و ورودی به رختکن، زاویه دار ساخته شده است.

● حمام وکیل | Vakil Bath

سعدیه | Tomb of Saadi
سعدیه جایی است که سعدی در اواخر عمر خود در آنجا زندگی کرد و پس از مرگ هم در همان جا به خاک سپرده شد. آرامگاه این شاعر بزرگ یک گنبد فیروزه ای دارد که بر روی ۸ ستون مختلف قرار گرفته، دیوارهای آن مرمرین است و قبر سعدی در وسط آن قرار دارد.

حافظیه | Tomb of Hafez
آرامگاه حافظ، شاعر قرن هشتم، در شیراز قرار دارد و این مکان یکی از جاذبه های تاریخی این شهر است. این آرامگاه ۶۵ سال بعد از درگذشت حافظ به دست وزیر حاکم وقت در شیراز ساخته شد و در طول سال ها بارها مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. حافظیه دو صحن شمالی و جنوبی دارد و تالاری به طول ۵۶ متر و عرض ۸ متر این دو صحن را از هم جدا کرده است. این تالار باشکوه ۲۰ ستون سنگی به ارتفاع ۵ متر دارد.

● حافظیه | Tomb of Hafez

دروازه قرآن | Qur’an Gate
با ورود به شهر شیراز اولین بنایی که می بینید دروازه قرآن است. در دوره زندیه این درواز را بازسازی کردند و دو قرآن نفیس در بالای آن قرار دادند. بعدها دروازه به دستور رضاخان ویران شد و سال ها بعد بازرگانی شیرازی دوباره دروازه ای دیگر ساخت.

دروازه قرآن

ارگ کریم خان | Arg of Karim Khan
ارگ کریم خان در مرکز شهر شیراز و در مجاورت میدان شهرداری قرار دارد. همان طور که از نام مکان پیدا است، ارگ در دوره‌ی زندیه، بین سال‌های ۱۷۶۶ تا ۱۷۶۷ میلادی و به عنوان مکانی برای زندگی کریم خان زند ساخته شد. در زمان سلسله‌ی پهلوی این مکان به زندان تبدیل شد و به همین خاطر آسیب‌هایی به آن وارد شد.

● ارگ کریم خان | Arg of Karim Khan

مسجد نصیرالملک | Nasir-ol-molk Mosque
نصیرالملک از مساجد قدیمی شیراز است که در نزدیکی شاه چراغ قرار دارد. این مسجد از نظر کاشی کاری و مقرنس باارزش ترین مسجد ایران است. به کار بردن شیشه های رنگی در این مسجد باعث شده که به آن لقب مسجد صورتی ایران را بدهند، وقتی نور خورشید به شیشه های رنگی این مسجد می تابد شبستان آن رنگارنگ و رویایی می شود. این مسجد در سال ۱۲۹۳ توسط سلسله قاجار ساخته شد و از یک منزل، تالار آیینه، مسجد، آب انبار و حمام تشکیل شده است.

مسجد نصیر الملک

خانه قوام | Qawam Al-Saltan’s house
خانه قوام یا نارنجستان قوام شیراز یکی از زیباترین خانه باغ های ایرانی است که همانطور از نامش پیداست، دارای حیاطی با درخت های نارنج است. این خانه از املاک خاندام قوام و حاج ابراهیم خان کلانتر در دوران قاجار بودند که به دلیل ثروتمند بودن نفوذ زیادی داشتند. از این خاندان عمارت ها و باغ های فراوانی به جای مانده است اما این خانه به دلیل باغ زیبا و پرسپکتیوی که دارد شما را مجذوب خود می کند. ایوان این خانه بسیار زیبا آینه کاری، معرق کاری، گچ بری و کاشی کاری شده است. هم اکنون در طبقه پایین آن یعنی در سرداب موزه ای از اشیای پروفسور پوپ ایران شناس معروف وجود دارد.

باغ عفیف آباد | Afif-Abad Garden

این باغ زیبای ایرانی در دوران صفویه به عنوان تفرج گاهی برای پادشاهان صفوی ساخته شد. پس از آن در دوران قاجار توسط میرزا علی خان قوام‌الملک خریداری و دوباره بازسازی شد. امروزه این باغ ایرانی به باغ موزه تبدیل شده است و موزه عبرت، موزه ارتش و موزه سلاح های ارتشی در آن بر پا شده است. عمارت میانی باغ توسط میرزا علی خان قوام الملک ساخته شده است.

عفیف آباد 

بازار وکیل | Vakil Bazaar
بازار وکیل در مجاورت میدان شهرداری و در نزدیکی ارگ کریم خان قرار دارد. این بازار سنتی زیبا در دوره زندیه با گچ و آجر ساخته شد و هنوز هم قطب اقتصادی شیراز است.

بازار وکیل

در شیراز حتما این کارها را انجام دهید!
با مسجد نصیرالملک عکس بگیرید

از زیر دروازه ی قرآن بگذرید

حافظیه را یک بار در شب، و یک بار هم در روز ببینید
به تالار آپادانا بروید

به شاه چراغ بروید

عرقیات گیاهی بخورید و بخرید

فالوده شیرازی را فراموش نکنید
بازار وکیل شیراز گزینه ی خوبی برای خرید کردن است

به هم فروشی ها (همبرگر فروشی ها) سر بزنید!

گردش در باغ های مختلف شیراز را فراموش نکنید

غذاهای معروف شیراز

آب پیازک یا اشکنه شیرازی
اشکنه غذایی است که در سراسر ایران طبخ می ‌شود اما در هر جا به شیوه ای ‌ی مختلف و مخصوص. اشکنه ی شیرازی از غذاهای محلی شیراز است و قدیمی‌ های این شهر هنوز هم این غذا را درست می ‌کنند. در تهیه‌ ی این غذا از پیاز، تخم‌ مرغ، شنبلیله، نعناع خشک، نمک و زردچوبه استفاده می شود.

دو پیازه آلوی شیرازی
برای تهیه ی این غذا از سیب زمینی، پیاز، گوجه، رب و ادویه استفاده می شود. ابتدا سیب زمینی را آب پز و خرد می کنند سپس آن را با پیاز داغ، گوجه و رب ترکیب می کنند. پخت این آسان و از غذاهای پرطرفدار شیراز است.

شیرازی پلو
برای تهیه ی این غذای خوشمزه از برنج، بادمجان، مرغ، ماست، زعفران دم‌ کرده، ، زرشک و ادویه استفاده می شود. این غذا طرفدران بسیاری دارد و معمولا همه از عطر و طعم آن راضی می شوند.

کوفته هلوی شیرازی
کوفته هلو از دیگر غذاهای محلی شیراز است که در جای دیگری پیدا نمی ‌کنید. گوشت چرخ ‌کرده، آرد نخودچی، تخم‌ مرغ، پیاز، هویج یا نرگسی مواد اولیه این غذا را تشکیل می ‌دهند.

شکرپلو
در این غذا از برنج، شکر، زعفران و مغز پسته و بادام و خلال پوست نارنگی استفاده می ‌شود.

یخنی نخود
این غذا از گوشت، نخود، سیب‌زمینی، پیاز، نمک و زرد چوبه تهیه می‌ شود. در بیشتر نقاط ایران آبگوشت را به این روش تهیه می ‌کنند.

هویج پلو
در پلوی شیرازی از برنج، شکر، گوشت چرخ‌ کرده، زعفران، پیاز، دارچین و نمک تهیه می شود و طعم بسیار مطبوعی دارد.

دانستنی هایی درباره ی شهر شیراز

بر اساس تحقیقات تدسکو شیراز به معنای مرکز انگور خوب است.
شهر دوشنبه‌ی تاجیکستان، نیکوزیای قبرس، چونگ کینگ چین و وایمار آلمان خواهرخوانده‌های شیراز هستند.
در گذشته به شیراز القاب و عناوین مختلفی از جمله مملکت سلیمان، ملک سلیمان، دارالملک، دارالعلم و دارالفضل اشاره کرد.

شیراز اولین شهر ایران است که شرکت واحد اتوبوس‌رانی درون‌شهری در آن فعال شد.
بعد از تهران، شیراز دومین شهری در ایران بود که در آن فرودگاه بین‌المللی به کار افتاد.
روز میانی بهار یعنی ۱۵ اردیبهشت ماه، بنا بر تصویب شورای شهر شیراز و تایید مجلس شورای اسلامی در تقویم روز شیراز نامیده شده است.

شیراز یکی از پایتخت‌های فرهنگی ایران است که در دوره‌های قبل به این لقب مزین شد.
شهرداری شیراز در سال ۱۲۹۶ تاسیس شد و از این نظر بعد از تهران و تبریز سومین شهری ایران است که دارای برنامه ی شهری مدونی شد.