با توجه به رتبه دوم استان فارس در تعداد فوت بر اثر گازگرفتگی در پنج‌ماهه نخست سال جاری باید تدابیری برای موج نخست افزایش گازگرفتگی‌ها اندیشیده شود.
تابناک فارس به نقل از فارس:بنابر آمار سامانه سازمان پزشکی قانونی کشور در پنج‌ماهه نخست سال جاری استان فارس با شش فوت ناشی از گازگرفتگی پس از تهران رتبه دوم کشور را داراست و کرمانشاه در رتبه سوم قرار دارد هرچند آمار این استان نسبت به 12 نفر فوتی شش‌ماهه سال گذشته شیب نزولی دارد.
در این زمینه در سال 88 در استان فارس 55 نفر فوت بر اثر گازگرفتگی در ثبت شده و در سال 94 44 نفر در این استان جان خود را از دست داده‌اند که رتبه چهارم مرگ در کشور بوده است و این آمار نشان می‌دهد که کارهای چندانی در این زمینه انجام نشده و کاهش آمار فوت بر اثر گازگرفتگی در این استان روند قابل قبولی نداشته است.
ممکن است گستردگی استان فارس و موارد دیگری در آمار گازگرفتگی دخیل باشد اما به‌هرحال فوت هر یک نفر از هم استانی‌ها نیز در این زمینه قابل‌قبول نیست و باید با تدابیری از آن پیشگیری شود.
با وجود فعالیت‌هایی که سازمان‌های مختلف متولی انجام داده‌اند، سالانه به‌طور متوسط 800 نفر از هم‌وطنان به دلیل مسمومیت ناشی از گاز مونواکسید کربن فوت می‌کنند و اگرچه آمار کشوری طی 10 سال اخیر در مجموع روند نزولی داشته اما انتظار این است که مرگ‌های ناشی از این سوانح به صفر برسد.
با وجود همه فعالیت‌های صورت گرفته در این راستا عمده اتفاقات در خانه‌ها و محل‌های کار ناایمن رخ می‌دهد و در بسیاری موارد شیوه به‌کارگیری کالاهای گرمایشی در وقوع این حوادث دخیل است که با فرهنگ‌سازی توسط رسانه‌ها و به‌ویژه صداوسیما و تقویت آموزش همگانی بسیاری از این مسائل قابل پیشگیری است.
بسیاری از افراد گمان می‌کنند این مرگ خاموش برای دیگران است و در مورد خانواده آنها رخ نمی‌دهد درحالی‌که طیف جان‌باختگان بر اثر گازگرفتگی بسیار متنوع و شامل تمام طبقات و اقشار مختلف جامعه است.
در این حوزه باید توجه داشت که ایمنی تنها به ایمن بودن وسیله تأمین گرمایش خلاصه نمی‌شود بلکه به ایمن بودن ساختمان و شرایط محل نصب و نحوه اجرا، نصب و نگهداری نیز بستگی دارد.
برخی تصور می‌کنند سیستم حرارت مرکزی نسبت به سایر دستگاه‌ها ایمن‌تر بوده و حادثه گازگرفتگی و مرگ خاموش ندارد درصورتی‌که بنابر آمار در دو موج آبان و بهمن، موارد متعدد حوادث گازگرفتگی دسته‌جمعی در مجتمع‌های مسکونی و خوابگاه‌های دارای سیستم حرارت مرکزی مشاهده شده است و مشابه آن در سال‌های قبل در نوروز شیراز نیز رخ داده است.
با یک بازبینی ساده مسیر دودکش در وسایل گاز‌سوز و بازدید پشت‌بام و دقت در مسدود نشدن دودکش به‌وسیله لانه یا جسد پرنده و موجودات دیگر و بازبینی اتصالات، استفاده از تجهیزات استاندارد و ایجاد روزنه‌هایی برای تبادل هوایی می‌توان از این مرگ خاموش به‌سادگی جلوگیری کرد.
هر وسیله‌ای که شرایط احتراق ناقص در آن ایجاد شود یا دودکش درست عمل نکند می‌تواند تولید مسمومیت کند و علائم این بیماری شباهت بسیار زیادی به بیماری آنفولانزا دارد و علائمی مانند سردرد، تهوع و سرگیجه ایجاد می‌کند ضمن این‌که در مسمومیت متوسط نخستین اتفاق، خواب‌آلودگی و سستی است و در علائم شدید، احساس درد شدید در قفسه سینه، عدم توان تکلم و در نهایت تشنج فرد رخ می‌دهد که از مهم‌ترین اقدامات خارج کردن مصدوم و قرار دادن وی در هوای آزاد است.
عدم طراحی و اجرای دودکش استاندارد (مطابق مقررات ملی ساختمان) با درزبندی مناسب در بدنه دیوار یا داکت مستقل، خروج دودکش‌های ناایمن (فاقد عایق و فاقد ارتفاع مناسب تا بالاتر از سطح بام) در نمای ساختمان‌ها از درب و پنجره‌ها، نشت گاز مونواکسید کربن از درزهای دیوار یا حتی نشت آن از موتورخانه از طریق راه‌پله‌ها یا فضای عبور لوله‌های تأسیساتی به داخل واحدهای مسکونی و یا استفاده ناایمن از وسایل حرارتی برای گرمایش از دیگر عوامل بروز این حوادث است.
با تمام این تفاسیر اما همچنان مهم‌ترین علت گازگرفتگی در کشور و استان فارس بهره‌برداری غیر ایمن از وسایل گرمایشی توسط مردم است. حفظ شرایط ایمن استفاده از وسایل حرارتی و عدم دستکاری در سیستم لوله‌کشی گاز، عدم جابجایی محل نصب تجهیزات، استفاده ایمن از وسایل و سیستم‌های حرارتی، استفاده از خدمات سرویس‌کاران مجاز برای تعمیر و سرویس‌های دوره‌ای، کنترل مستمر سلامت و عملکرد دودکش‌ها و اتصالات و کلاهک آن، پرهیز از روش‌های غیر ایمن برای تأمین گرمایش و صرفه‌جویی گاز، استفاده از سیستم‌های هشداردهنده نشت گاز مونواکسید کربن، تعویض به‌موقع وسایل فرسوده و ... ازجمله مواردی است که می‌تواند ایمنی خانواده شهروندان را در فصل سرما محقق سازد.
تحقیقات نشان می‌دهد که ریشه 80 درصد حوادث گازگرفتگی‌ها به اشکال دودکش ساختمان یا دودکش وسیله‌ای که مورداستفاده قرار می‌گیرد، مرتبط است و 13 درصد به علت بسته بودن روزنه‌های هوا رخ داده است.
از سویی باید توجه کرد که بخاری بدون دودکش برای مکان‌هایی مناسب است که تبادل هوای مستمر وجود داشته باشد و فضاهایی مانند مغازه یا کارگاه از این دست است اما استفاده از بخاری بدون دودکش برای اتاق‌خواب به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
گاز «سی او دو» کاملاً بی‌بو و بی‌رنگ است و هیچ نشانه‌ای برای شناسایی ندارد و تنها راه برای جلوگیری از مسمومیت دقت در نحوه بهره‌برداری است چنانکه بر اساس گزارشات آتش‌نشانی در موردی به سبب عدم استفاده از دودکش H شکل و نصب آن در مکانی غیر از پشت‌بام، لباس شسته شده روی طناب همسایه به‌وسیله باد بر روی دودکش افتاده و موجب مرگ چند عضو خانواده شده است.
از سویی حداقل 45 تا 50 درصد از منازل مسکونی یک مورد عدم ایمنی مرتبط با سیستم گرمایش، آبگرمکن یا اجاق گاز دارند که در این زمینه مناسب است برای حفاظت از جان اعضای خانواده چند سال یک بار در منازل استیجاری یا مالکی از سرویس‌کاران نمایندگی‌های مجاز برای بازبینی اتصالات آبگرمکن، گاز خانگی و سیستم گرمایش دعوت به عمل آید.
در ضلع دیگر این مسئله علاوه بر لزوم دقت مردم به‌عنوان بهره‌برداران لازم است برای ارتقای دانش ایمنی برای پیشگیری از حوادث و سوانح، دستگاه‌هایی مانند دانشگاه علوم پزشکی، آتش‌نشانی، بیمه‌ها، اورژانس، هلال‌احمر و رسانه‌ها برنامه‌هایی را در فصول پرخطر اجرایی کنند و در کنار بحث آموزش و نشر دانش ایمنی، اجرایی شدن هرچه سریع‌تر مبحث 22 مقررات ملی ساختمان (مبحث نگهداری) توسط وزارت راه و شهرسازی مدنظر قرار گیرد که در این مبحث بازدیدهای دوره‌ای سه‌ساله لوله‌های گاز و دودکش‌ها پیش‌بینی شده همچنین مناسب است با همکاری اتحادیه‌ها، اصناف و نمایندگی‌های شرکت‌های تأسیساتی و دستگاه‌های متولی، اقداماتی در راستای اجرای طرح بازدید رایگان تأسیسات منازل که قرار است در تهران اجرایی شود در شیراز نیز مدنظر قرار گیرد چرا که بدون شک هزینه و آسیب‌های اجتماعی ناشی از این مرگ خاموش جمعی بسیار بیشتر از هزینه‌های پیشگیری است.
