خیراله اکبری
در این مقاله بیشتر حول سیاست کشور های منطقه در مورد بحران یمن،سخن به میان آورده شده و صرفا مرور و تحلیلی بر اتفاقات اخیر رخ داده در کشور یمن است.مقاله ای که در چند بخش ارائه خواهد شد.
مروری بر سیاست خارجی ایران و عربستان در قبال بحران یمن
با شروع بحران یمن در سال 2015 ، دیپلماسی ایران که از پیش آغاز شده بود به دستاوردهای خوبی نایل آمد و توانست مانع شکلگیری ائتلافی قوی پیرامون عربستان شود. سفر به موقع اردوغان به تهران و اعلام اینکه ترکیه به ائتلاف برای حمله به یمن نمی پیوندد و خواستار حل مسالمت آمیز بحران شد به معنی این است که ترکیه در جبهه ایران قرار گرفت. الجزایر هم از جنگی جدید در خاورمیانه حمایت نکرد. در سفر مرتضی سرمدی معاون وزیر امور خارجه ایران به الجزایر حمایت الجزایر از پایان مخاصمه یمن اعلام شد. سپس سرمدی به تونس سفر کرد و تونس هم همین موضع الجزایر را در پیش گرفت سپس به عراق و لبنان سفر کرد و موافقت آنها با موضع ایران را بدست آورد.
وزیر امور خارجه ایران شخصاً به پاکستان سفر کرد و این کشور هم آب سردی بر ائتلاف عربستان ریخت. اینکه رئیس جمهور پاکستان طرح اعزام نیرو به یمن را به پارلمان ارجاع داد مشخص بود که پارلمان با این امر مخالف خواهد کرد. عربستان روی ترکیه و پاکستان برای عملیات نظامی در یمن حساب میکرد اما شکست خورد.
جمال بن عمر میانجی سازمان ملل متحد در یمن هم خواستار حل مسالمت آمیز مناقشه است و علیه عربستان و آمریکا موضع گرفت. محمد جواد ظریف پس از سفر کوتاه خود به عمان امروز در ادامه رایزنیهای منطقهای خود راهی پاکستان خواهد شد تا به خروج این کشور از دو راهی ورود نظامی به بحران یمن و یا حفظ مناسیات سیاسی و اقتصادی خود با ایران خارج کند.
پاکستان مدتی است که بر سر یک دوراهی تصمیمگیری بزرگ قرار گفتهاند. دوراهی کمک نظامی به عربستان سعودی برای جنگ با شیعیان حوثی و انصارالله و یا حفظ روابط سیاسی و اقتصادی خوب با ایران. اسلام آباد هنوز نتوانسته است که در این رابطه به یک تصمیم قطعی و نهایی دست پیدا کند. از این رو بهترین راه برای پاکستان پاک شدن صورت مسئله است. بر همین اساس نخست وزیر پاکستان ایران را دعوت به همکاری برای پایان دادن به کشمکشها در یمن کرد.
نواز شریف، نخست وزیر پاکستان، در پارلمان این کشور اعلام کرد که برای تصمیمگیری در مورد حضور در یمن عجله ای نیست « و او باورد دارد که » سایر کشور های مسلمان به نتیجه خواهند رسید. او در عین حال اعلام کرد که ایران هم باید وارد بحثها شود.
موضع جمهوری اسلامی در خصوص همه کشورها از جمله یمن، مخالفت با دخالت خارجی است و راه حل بحران یمن نیز توقف حملات و دخالت خارجی علیه مردم این کشور است و این یمنی ها هستند که باید برای آینده کشورشان تصمیمگیری کنند. حضرت آیت الله خامنه ای، قضایای یمن را نمونهای دیگر از مشکلات جدید دنیای اسلام خواندند و در خصوص راه حل بحران یمن، تأکید کردند: موضع جمهوری اسلامی در خصوص همه کشورها از جمله یمن، مخالفت با دخالت خارجی است. بنابراین، از نظر ما راه حل بحران یمن نیز توقف حملات و دخالت خارجی علیه مردم این کشور است و این، یمنیها هستند که باید برای آینده کشورشان تصمیمگیری کنند.
با جدی شدن درگیریها و مطرح شدن احتمال ورود عربستان سعودی به جنگ صعده، جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد آمادة میانجیگری در این بحران است. این مسئله چندین بار تکرار شد، تا آنجا که دولت یمن تنها دلیلی که بر ادعای خود در زمینة دخالت ایران و کمک آن به حوثیها ارائه میداد، همین اصرار و پافشاری ایران بر میانجیگری بود. با ورود عربستان به درگیریها، نوعی اجماع عربی علیه حوثیها به وجود آمده است و موضع ایران در انزوا قرار گرفته است.
در این دوره حتی سوریه – متحد استراتژیک ایران – از اقدام عربستان حمایت به عمل آورد. ایران میتوانست پیش از ورود عربستان به جنگ،از دوحه و یا دمشق برای میانجیگری در این بحران و پایان یافتن درگیریها کمک بطلبد، امری که میتوانست دو نتیجه در پی داشته باشد: 1- پایان یافتن درگیریها پیش از ورود عربستان به مناقشه؛ 2- عدم به وجود آمدن اجماع عربی پس از ورود عربستان.(در صورتی که این میانجیگری از سوی دولت یمن و یا با فشار عربستان رد میشد)
مروری بر سیاست خارجی ایران و عربستان در قبال بحران یمن
با شروع بحران یمن در سال 2015 ، دیپلماسی ایران که از پیش آغاز شده بود به دستاوردهای خوبی نایل آمد و توانست مانع شکلگیری ائتلافی قوی پیرامون عربستان شود. سفر به موقع اردوغان به تهران و اعلام اینکه ترکیه به ائتلاف برای حمله به یمن نمی پیوندد و خواستار حل مسالمت آمیز بحران شد به معنی این است که ترکیه در جبهه ایران قرار گرفت. الجزایر هم از جنگی جدید در خاورمیانه حمایت نکرد. در سفر مرتضی سرمدی معاون وزیر امور خارجه ایران به الجزایر حمایت الجزایر از پایان مخاصمه یمن اعلام شد. سپس سرمدی به تونس سفر کرد و تونس هم همین موضع الجزایر را در پیش گرفت سپس به عراق و لبنان سفر کرد و موافقت آنها با موضع ایران را بدست آورد.
وزیر امور خارجه ایران شخصاً به پاکستان سفر کرد و این کشور هم آب سردی بر ائتلاف عربستان ریخت. اینکه رئیس جمهور پاکستان طرح اعزام نیرو به یمن را به پارلمان ارجاع داد مشخص بود که پارلمان با این امر مخالف خواهد کرد. عربستان روی ترکیه و پاکستان برای عملیات نظامی در یمن حساب میکرد اما شکست خورد.
جمال بن عمر میانجی سازمان ملل متحد در یمن هم خواستار حل مسالمت آمیز مناقشه است و علیه عربستان و آمریکا موضع گرفت. محمد جواد ظریف پس از سفر کوتاه خود به عمان امروز در ادامه رایزنیهای منطقهای خود راهی پاکستان خواهد شد تا به خروج این کشور از دو راهی ورود نظامی به بحران یمن و یا حفظ مناسیات سیاسی و اقتصادی خود با ایران خارج کند.
پاکستان مدتی است که بر سر یک دوراهی تصمیمگیری بزرگ قرار گفتهاند. دوراهی کمک نظامی به عربستان سعودی برای جنگ با شیعیان حوثی و انصارالله و یا حفظ روابط سیاسی و اقتصادی خوب با ایران. اسلام آباد هنوز نتوانسته است که در این رابطه به یک تصمیم قطعی و نهایی دست پیدا کند. از این رو بهترین راه برای پاکستان پاک شدن صورت مسئله است. بر همین اساس نخست وزیر پاکستان ایران را دعوت به همکاری برای پایان دادن به کشمکشها در یمن کرد.
نواز شریف، نخست وزیر پاکستان، در پارلمان این کشور اعلام کرد که برای تصمیمگیری در مورد حضور در یمن عجله ای نیست « و او باورد دارد که » سایر کشور های مسلمان به نتیجه خواهند رسید. او در عین حال اعلام کرد که ایران هم باید وارد بحثها شود.
موضع جمهوری اسلامی در خصوص همه کشورها از جمله یمن، مخالفت با دخالت خارجی است و راه حل بحران یمن نیز توقف حملات و دخالت خارجی علیه مردم این کشور است و این یمنی ها هستند که باید برای آینده کشورشان تصمیمگیری کنند. حضرت آیت الله خامنه ای، قضایای یمن را نمونهای دیگر از مشکلات جدید دنیای اسلام خواندند و در خصوص راه حل بحران یمن، تأکید کردند: موضع جمهوری اسلامی در خصوص همه کشورها از جمله یمن، مخالفت با دخالت خارجی است. بنابراین، از نظر ما راه حل بحران یمن نیز توقف حملات و دخالت خارجی علیه مردم این کشور است و این، یمنیها هستند که باید برای آینده کشورشان تصمیمگیری کنند.
با جدی شدن درگیریها و مطرح شدن احتمال ورود عربستان سعودی به جنگ صعده، جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد آمادة میانجیگری در این بحران است. این مسئله چندین بار تکرار شد، تا آنجا که دولت یمن تنها دلیلی که بر ادعای خود در زمینة دخالت ایران و کمک آن به حوثیها ارائه میداد، همین اصرار و پافشاری ایران بر میانجیگری بود. با ورود عربستان به درگیریها، نوعی اجماع عربی علیه حوثیها به وجود آمده است و موضع ایران در انزوا قرار گرفته است.
در این دوره حتی سوریه – متحد استراتژیک ایران – از اقدام عربستان حمایت به عمل آورد. ایران میتوانست پیش از ورود عربستان به جنگ،از دوحه و یا دمشق برای میانجیگری در این بحران و پایان یافتن درگیریها کمک بطلبد، امری که میتوانست دو نتیجه در پی داشته باشد: 1- پایان یافتن درگیریها پیش از ورود عربستان به مناقشه؛ 2- عدم به وجود آمدن اجماع عربی پس از ورود عربستان.(در صورتی که این میانجیگری از سوی دولت یمن و یا با فشار عربستان رد میشد)
